La invitaţia fundaţiei de cultură „Ömer Lütfi“ din pitorescul oraş Kırcali (Bulgaria), ansamblul Uniunii Democrate Turce din România, format din corul de femei „Mehtap“ şi grupul de dans folcloric „Fidanlar“, a participat la al III-lea Festival de Folclor Turc.
Plecarea s-a derulat din faţa Sălii sporturilor. Copii, femei, părinţi, soţi, prieteni, dotaţi cu rucsacuri, genţi, costume populare, cameră video, aparate de fotografiat, cărţi şi cadouri, într-o atmosferă relaxantă, presărată cu cântece, veselie şi vorbe de duh, s-au îmbarcat într-un autobuz „Mercedes“, al firmei „Transevren“.
Traseul Constanţa – Mangalia – Varna – Burgas – Stara Zagora – Haskovo – Kırcali se anunţă fascinant prin varietatea formelor de relief: câmpie, zonă litorală, dealuri, pădure, ape curgătoare. Şi aşa a fost. Să adăugăm condiţiile meteorologice: vară, soare, aer ozonat şi avem, cât de cât, imaginea unei călătorii agreabile.
Drumul a fost fără evenimente şi în seara aceleiaşi zile – 4 iulie – am fost întâmpinaţi de ospitalierele noastre gazde, direcţionaţi la masa de seară şi apoi cazaţi în căminele studenţeşti ale instituţiei de învăţămân superior pedagogic din Kircali, în camere de 3 – 4 persoane.
Oraţul Kırcali, în haine de sarbătoare, se află într-o vale pitorească, cu vegetaţie abundentă, în sud – estul Bulgariei, înconjurat de munţii Rodopii de Est, fiind străbătut de anticul râu Arda. Clima mediteraneană, cu peste 200 de zile însorite pe an, este favorabilă pomiculturii, prelucrării tutunului, plantaţiilor de lămâi, portocali, smochine, viţei de vie. Alte ocupaţii ale locuitorilor zonei: meşteşugurile, creşterea animalelor, ţesutul. Simbolul oraşului este floarea silivrjale, născută păotrivit legendei din sângele cântăreţului Orfeu. Floarea este simbolul imortalităţii şi a dat numele oraşului, care s-a născut, a murit şi iar a renăscut. Virgiliu, marele poet latin numea muntele Rodopi, munte al renaşterii, iar Kırcali, această oază de verdeaţă şi linişte, este chiar simbolul etern al acestei renaţteri.
În Kırcali, modernul se îmbina cu tradiţia, arhitectonica blocurilor semeţe concurate de minaretul înălţat către cer şi Allah al geamiei centrale se asociază cu uliţe înguste, cu case din alte timpuri, cu monotonia ţi farmecul locurilor de agrement, de recreere.
M-au impresionat însă oamenii locului: calzi, ospitalieri, gata să-ţi ofere o informaţie necesară, să se bucure – cu tine – de viaţă, cu experienţa vieţii, care nu a fost şi nu este uşoară, cu amintiri, cu acel spirit de întrajutorare ce conturează umanitatea. Ghizii noştri, doi tineri frumoşi, îndrăgostiţi, Sezai şi Sibel, erau ospitalitatea şi puritatea întruchipată, nedespărţiţi de adolescenţii şi tinerii din grupul nostru folcloric, amatori de seri dansante, de „disco“.
Noi, conducătorii grupurilor folclorice, am fost primiţi de subprefectul de Kircali, un om tânăr. S-au spus tradiţionalele cuvinte de „bun venit“, s-au prezentat delegaţiile, s-au făcut fotografiile de grup, s-au schimbat impresii, adrese, s-au închegat prietenii. Atmosferă relaxantă, vizită la Fundaţia culturală „Omer Lutfi“ şi o „discuţie“ la cafenea.
În ziua următoare la Prefectură a avut loc prezentarea revistei „Tuna Mektuplari“ (Scrisori Dunărene), revistă îngrijită de D-na Abdula Ghiulten, urmată de schimb de păreri despre starea de lucruri din literatura şi cultura turcă din zonă, din Balcani. Ziarişti, poeţi, prozatori, critici de artă, conducători de fundaţii de cultură, de formaţii de folclor, de muzică şi dans tradiţional, „activişti culturali“ din Bulgaria, Turcia, Macedonia, Kosovo, România au diagnosticat starea culturii turce, au vorbit de realizări, au imaginat proiecte, au subliniat rolul societăţii civile, au conturat relaţia autorităţi – cultură locală. Dar mai ales au „visat“frumos despre ajutorul ce-l vor primi din partea statului şi a oficialităţilor pentru promovarea învăţământului în limba maternă a minorităţilor, pentru sprijinul logistic, constituţional, material, financiar, de implementare a unor programe şi proiecte, de asistenţă socială dedicate minorităţilor a căror „voce“ erau şi o exprimau.
Momente emoţionante a prilejuit „Parada portului popular“ grupurilor participante, o defilare plină de culoare, lumină şi sunet, de veselie antrenantă în centrul oraşului. Costumele, muzica, dansurile au fost apreciate de locuitorii oraşului ieşiţi, cu mic cu mare, la întâlnirea cu noi artiştii şi conducătorii delagaţiilor.
Spectacolele prezentate în sala Teatrului de Stat din Kırcali s-au bucurat de mare succes, iar ai noştri, corul de femei „Mehtap“ (Clar de lună) şi ansamblul de dans „Fidanlar“ (Mlădiţe) al U.D.T.R. au primit, nu exagerez, cele mai multe aplauze şi aprecieri. Filmat, acest spectacol va rămâne în fonoteca de aur a Uniunii. Mulţumim, şi în acest colţ de pagină, talentelor noastre, doamnelor, copiilor noştri adorabili, ca şi D-nei prof. Memet Kîimet şi maestrului coregraf Achiţei Mirela. O menţiune specială pentru tinerele din Tulcea, coordonate de prof. Eda Ali, care s-au integrat minunat în spectacol. Ca o apreciere personală, cuvinte de laudă şi mulţumire pentru D-na Ismail Makbule, răspunzătoare de animaţia şi veselia grupului în toate momentele, stăpâna unui bogat repertoriu de cântece dar şi o profesionistă în mânuirea instrumentului tradiţional „darbuka“.
În cadrul zilelor Festivalului s-a făcut o prezentare a revistei „Tuna Mektuplari“ (Scrisori Dunărene) şi a cărţii „Balkanlarin Sesi“ a cercetătorului şi eseistului Akif Atakan din Bulgaria.
Organizatorii ne-au oferit o plachetă şi diplome de participare, invitându-ne, apreciind prestaţia ansamblului folcloric, şi la ediţia următoare a Festivalului. Am vizitat Marea Moschee – recent renovată – a oraţului, Muzeul de istorie, arheologie şi etnografie, barajul de pe râul Arda, sediul Fundaţiei de folclor „Omer Lutfi“ şi centrul oraşului Kırcali. Totul a fost minunat, instructiv, recreativ, plin de învăţăminte.
Prof. univ. dr. Nuredin IBRAM
Merhaba Bulgaristan,İlk önce, R.D.T.B. adına, ve özellikle şahsım adına saygı ve sevgi ile, burada bulunan tüm katılımcılara, hepinizi selamlıyorum.
III’cü Balkan Türk Folklör Festivali düzenleyenlere, yani Kırcali Valiliği, Kırcali Belediyesi ve „Ömer Lütfi“ Dernek yöneticilerine şükkranlarımızı sunuyoruz, tebriklerimizi iletiyorum.
Bizler, Romanya Türklerin temsilcileri sayılırız ve var olan insan, toprak, vatan sevgimizle sizleri, hepinizi kardeşçe, dostça kucaklıyoruz.
Adetlerimizi, örflerimizi, geleneklerimizi, türk kültürümüzü yaşatmak ve canlı tutmak bizim için gurur ve onur verici bir duygu, bir his, bir yaşam tarzı.
Beş yıl önce, yani 5–6 Temmuz 1997 Tarihlerinde, hep Kırcali’de düzenlenen Türk Folklör ve şiir Birinci Balkan Festivali’ne, bizler R.D.T.B. olarak, Tulça’daki „Sevgi“ grubu ile katılmıştık ve sunulan proğramız ilgi çekmişti. Ummarım, sizler için, şimdi de, 2002’de, R.D.T.B. kadınlar „Mehtap“ korosu ve „Fidanlar“ yerel dans grubun hazırladığı gösteri ilginizi çekecektir.
R.D.T.B. siyasal dışı bir teşkilattır, ve Romanya’da yaşayan Türklerin haklarını, dilini, dinini, eğitimini, kültürünü kanunlar çerçevesinde korunmasını, yaşatmasını, gelişmesini sağlamaktadır.
R.D.T.B.’nin temel hedefi üyelerin kültür, medeniyet ve etnik kimliklerini ifade etmek, edebilmek, korumak, geliştirmek ve Romanya’da 8 asırdan beri tarih nedeniyle yaşayan Türk topluluğunu yurt içinde ve yurt dışında tanıtmak, temsil etmek, geleceğini sağlamaktır.
Bizler, Romanya Türkleri, iki kültürün ve medeniyetin sahipleriyiz: Türk ve Romen. Ve bu değerlerin tanınmasına yaygınlanmasına olan kabiliyetimizi emerjimizi harcıyoruz. Bunlar benim ve bizim onur, kişisel ve toplum olarak, borcumuzdur.
Bir Üniversite görevlisi olarak, Romanya’da, Köstence, „Ovidius“ Devlet Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesinin Dekanı olarak, felsefeci ve sosyal bilgi uzman olarak, diyorum ki, kültürümüz muhteşem, Türk dilimiz zengin, Türk insanları zeki ve doğru, bizler ise dürüst romen vatandaşı sayılırız. Hepimiz, şu anda „ne mutlu türküm“ deyince gurur ve mutluluk duyuyoruz.
Hepinize sağlık, iş gücü, başarılar, memnunluklar dilerim.
Sağ olun, var olun, esen kalın.
Teşekkürler ederim.
Prof. Dr. Nuredin İbram
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Romanya’da sırasıyla Hun, Avar, Hazar, Peçenek, Bulgar, Uz ve Kuman Türkleri’nin hakimiyetleri görünür.
En fazla süren Osmanlı hakimiyeti ise 1471’de başlar ve Romanya’nın bir devlet olarak ortaya çıkmasına kadar sürer. 1930’da Romanya’da 275.000 Türk yaşıyordu.
1940’da Basarabya’nın Sovyet’ler Birliğine, Güney Dobruca’nın Bulgaristan’a verilmesi sonunda bu nufus epey azalmıştır.
Romanya’da Anadolu, Kırım ve Gagavuz Türkleri yaşamaktadır. Bugün, Romanya’da yaşayan Türk nufusu hakkında 100.000-130.000’e kadar varan birbirinden çok farklı rakamlar verilmektedir (1992’de yapılan resmi sayıma göre 54.000).
Romanya’da yaşayan Türkler, Türkiye Türk kültürü ile şekillenenler ve Tatar Türk kültürü ile şekillenenler olmak üzere iki grupta ele alınabilir. Bunlardan ilki Türkiye Türkçesi ile ikinciler Kırım Tatar Türkçesi ile konuşurlar.
1944 ihtilahinden sonra diğer demir perde ülkelerinde olduğu gibi, Romanya’da yaşayan Türkleri’de okulları kapatılmış, Türkçe konuşmak yasaklanmış, din faaliyetler engellenmiş.
Çavuşeşesku’nun devrilmesiyle başlayan yeni dönem (22 aralık 1989), bu ülkede yaşayan Türkler açısından’da bazı yenilikler getirmiştir.
Önemli bir Türk yerleşim merkezi olan Dobruca’da köylerde yaşayan çiftçilik, kasaba ve şehirlerde yaşayanlar ticaret ve el sanatları ile geçimlerini sağlamaktadırlar.
Romanya Türkleri köklen itibariyle Oğuz ve Tatar Türkleri’ne dayandıkları için sözlü edebiyat zenginlikleri de hem Osmanlı Türk kültüründen hem de Altın Ordu, Kırım merkezli türk destanlarından izler taşır. Bu sözlü edebiyat eserlerinin aşk ve yiğitliktir.
Romanya’da çıkan ilk Türkçe gazete, 1 Eylül 1888’den 10 Nisan 1894’e kadar yayınlanan „Dobruca“ gazetesidir.
Bu gazeteyi „Sadakat“, „Hareket şark“, „Dobruca Sadası“, „Teşvik“, „Işık“, „Mektep ve Ayle“, „Tuna“, „Hak sözü“, „Bizim Sözümüz“, „Emel“, „Türk Birliği“, „Yıldırım Halk“, „Çardak“, „Bora“, „Renkler“, „Karadeniz“, “Caş”, ”Hakses”, “Genç Nesil” gibi gazete ve dergiler takip etmiştir.
Bugün Romanya’da öncülüğünü Mehmet Niyazi’nin (1878-1931) yaptıgı ve İsmail Ziyayeddin, Cevat Raşit, Nevzat Yusuf, Memedemin Yaşar, Emel Emin gibi şair ve yazarların verdiği eserlerle geliştirdiği bir Romanya Türkleri edebiyatı teşekkül etmişttir.
Nevzat Yusuf, Kerim Altay, Romence’den Türkçe’ye Türkçe’den Romence’ye yaptıkları çevirlerle Türkler ve Romenler arasında bir kültür köprüsü olma görevi üstlenmiştirler.
Romanya Türk edebiyatın’da Kırım Tatar ve Türkiye Türkçesi yan yana kullanılmaktadır.
Prof. Dr. Nuredin İbram
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Sorma buralarda ne işimiz var!
Tuna boylarında Aliş’imiz var!
Yemen Türküsü’ne ağlayışımız,
Nasrettin Hoca’ya gülüşümüz var!...
„Alı var“ diyorlar „kırmızı güle“
Hasan’ım martini alıyor ele,
Ramizem’in evi kapılmış yele...
Yusuf’la Arda’ya dalışımız var!...
Sevda yalan derler, sakın inanma!
Tuna’dan geliyor ince donanma!
Koca Yusuf seni unuttuk sanma!
Deli Ormanlar’da güreşimiz var!
Yunus gibi yüce pirlerim durur!
Sarı Saltuk gibi erlerim durur!
Anıttepe gibi yerlerim durur!
Samsun’dan yüselen güneşimiz var...
Akdeniz’de yüzer, Yavuz’ umuz var!
Manastır içinde havuzumuz var!
Arda’da, Aras’ta, Zap’da kutlanır,
Nevruz Günü, Hıdırellez’imiz var!
Malkoçoğlu eyerler mi kıratı?
Eser zaman, yakın eder serhati
Mostar imiş şu dünyanın Sırat’i
Yıkık köprüsünde bir taşımız var!...
Kızanlar hatıra getire bizi...
Balkanlar koynuna yatıra bizi ...
Yıllardır yaşatır hatıra bize...
Üsküp’te beş yüzyıl kalışımız var!...
Uyduk mürteciye, döndük şaşkına!
Döndük bir muhacire, düşküne!
Yetiş beylerbeyi Allah aşkına!
Üç yüz yıl uykuya dalışımız var!
Küfür saydık, felsefeyi bilimi;
Ezberledik, kurafeyi zulümü!...
Hak etmeden katliamı, ölümü,
Üç yüz sene bozgun oluşumuz var!
Al bre, al bizi, al götür bu yaz!
Tuna’yı, Bosna’yı özledim biraz!
Sorma bre sorma ne işimiz var!
Tuna boylarında Aliş’imiz var!
Orhan Seyfi ŞİRİN
„TUNA MEKTUPLARI“ derginin tanıtımında okulan şiir
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Tarihsiz edebiyat, edebiyatsız sanat, sanatsız da toplum olmaz.Yard. Doç. Dr. Erol Ülgen
Türk Dil Kurumu, Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla 12 Temmuz 1932’de Atatürk’ün talimatıyla kurulmuştur. Cemiyetin kurucuları, hepsi de milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Sâmih Rif’at, Ruşen Eşref, Celâl Sahir ve Yakup Kadri’dir. Kurumun ilk başkanı Samih Rif’at’tır. Türk Dili Tetkik Cemiyetinin amacı, “Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek” olarak tespit edilmiştir. Atatürk’ün sağlığında, 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan üç kurultayda hem Kurumun yönetim organları seçilmiş, hem dil politikası belirlenmiş, hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışılmıştır. 26 Eylül-5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan Birinci Türk Dili Kurultayı sonunda Kurumun “Lügat-Istılah, Gramer-Sentaks, Derleme, Lenguistik-Filoloji, Etimoloji, Yayın” adları ile altı kol hâlinde çalışmalarını sürdürmesi kabul edilmiştir. Sonraki kurultaylarda bu kollardan bazıları ayrılmış, bazıları tekrar birleştirilmiş; fakat ana çatı değiştirilmemiştir. 1934’te yapılan kurultayda Cemiyetin adı, Türk Dili Araştırma Kurumu; 1936’daki kurultayda ise Türk Dil Kurumu olmuştur.
Türk Dil Kurumu başlangıçtan beri çalışmalarını iki ana eksen üzerinde yürütmüştür: 1. Türk dili üzerinde araştırmalar yapmak, yaptırmak; 2. Türk dilinin güncel sorunlarıyla ilgilenerek çözüm yolları bulmak.
Atatürk’ün kendisi de Türk dili üzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları bizzat inceleyerek, dönemindeki bilginleri Türk dili üzerinde araştırmalar yapmaya yönlendirmiştir. Nitekim Türk dilinin en eski anıtları olan Göktürk (Runik) yazılı metinle-rin ilk iki cildi onun sağlığında yayımlanmış; 1940’larda yayın hayatına çıkabilen Divanü Lügati’t-Türk, Kutadgu Bilig gibi eserler üzerinde de yine onun sağlığında çalışılmaya başlan-mıştır. Daha sonra birçok cilt hâlinde ortaya çıkacak olan Tarama ve Derleme Sözlüğü’yle ilgili çalışmalar da Atatürk’ün sağlığında başlamıştır. Tarama Sözlüğü, 13. yüzyılda başlayan Batı Türkçesinin eski eserlerinin taranmasıyla; Derleme Sözlüğü, Anadolu ağızlarında kullanılan kelimelerin derlenmesiyle oluşturulmuş büyük sözlüklerdir. Çağdaş Türkçenin grameri, sözlüğü, imlâsı ve terimleriyle ilgili çalışmalar da Atatürk tarafından ilgiyle izlenmiştir.
Türk Dil Kurumunun kuruluşuyla birlikte çağdaş Türkçede çok hızlı bir arılaştırma akımı da başlamıştır. Bizzat Atatürk’ün öncülük ettiği, Türk dilinin yabancı kökenli sözlerden temizlenmesi akımı 1935 güzüne kadar sürmüş; halkın diline girip yerleşmiş kelimelerin dilden atılması işleminden bu tarihte vazgeçilmiştir. Atatürk’ün ölümünden sonra öz Türkçe akımı Türk aydınları arasında sürekli tartışılan bir konu olmuş ve özellikle 1960’tan sonra Türk Dil Kurumu bu akımın öncülüğünü yapmaya devam etmiştir. 1980’den sonra tartışmalar durulmuş, bilimsel çalışmalar hız kazanmıştır.
Atatürk, ölümünden kısa bir süre önce yazdığı vasiyetname ile mal varlığını Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumuna bırakmıştır. Bu iki kurumun bütçesi bugün de Atatürk’ün mirasından karşılanmaktadır. Bu miras bugün Türkiye’nin en büyük bankalarından biri olan Türkiye İş Bankası sermayesinin %28,9’unu oluşturmaktadır.
Türk Dil Kurumunun yapısıyla ilgili ilk önemli değişiklik 1951 yılındaki olağanüstü kurultayda yapılmıştır. Atatürk’ün sağlığında Millî Eğitim Bakanının Kurum başkanı olmasını sağlayan tüzük maddesi 1951’de değiştirilmiş; böylece Kurumun devletle bağlantısı koparılmıştır. İkinci önemli yapı değişikliği 1982-1983 yıllarında gerçekleştirilmiştir. 1982’de kabul edilen ve şu anda da yürürlükte olan Anayasa ile Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu, bir Anayasa kuruluşu olan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu çatısı altına alınmış; böylece devletle olan bağlar yeniden ve daha güçlü olarak kurulmuştur.
Atatürk, 1 Kasım 1936’da Türkiye Büyük Millet Meclisinin V. dönem 2. yasama yılını açış konuşmasında Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumunun geleceği ile ilgili dileklerini şu sözlerle dile getirmişti:
Başlarında değerli Eğitim Bakanımız bulunan, Türk Tarih Kurumu ile Türk Dil Kurumunun her gün yeni gerçek ufuklar açan, ciddî ve aralıksız çalışmalarını övgü ile anmak isterim. Bu iki ulusal kurumun, tarihimizin ve dilimizin, karanlıklar içinde unutulmuş derinliklerini, dünya kültüründe başlangıcı temsil ettiklerini, kabul edilebilir bilimsel belgelerle ortaya koydukça, yalnız Türk ulusunun değil, bütün bilim dünyasının ilgisini ve uyanmasını sağlayan, kutsal bir görev yapmakta olduklarını güvenle söyleyebilirim. (Alkışlar) Tarih Kurumunun Alacahöyük’te yaptığı kazılar sonucunda, ortaya çıkardığı beş bin beş yüz yıllık maddî Türk tarih belgeleri, dünya kültür tarihinin yeni baştan incelenmesini ve derinleştirilmesini gerektirecektir. Birçok Avrupalı bilim adamının katılması ile toplanan son Dil Kurultayının aydınlık sonuçlarını görmekle çok mutluyum. Bu ulusal kurumların az zaman içinde ulusal akademilere dönüşmesini dilerim. Bunun için, çalışkan tarih, dil ve bilim adamlarımızın, bilim dünyasınca tanınacak orijinal eserlerini görmekle mutlu olmanızı dilerim. Atatürk’ün bu dileği dikkate alınarak her iki kurum da böylece akademik bir yapıya kavuşturulmuştur.
Bugün Türk Dil Kurumu, 20’si Yüksek Öğretim Kurumu; 20’si Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurulu tarafından seçilen 40 asıl üyeye sahiptir. Üyelerin büyük çoğunluğu Türk üniversitelerinde çalışan Türkologlardır. Başbakanın önerisiyle Cumhurbaşkanınca tayin edilen Kurum Başkanı ve 40 asıl üye Bilim Kurulunu oluşturur. Kurumun bilimsel çalışmaları bu kurul tarafından plânlandığı gibi yönetim işlerini üstlenen Yürütme Kurulu ile bilimsel çalışmaları yürüten Kol ve Komisyonların üyeleri de bu kurul tarafından seçilir.
Türkiye Türkçesinin çağdaş sözlüğünü sürekli geliştirerek yayımlayan Türk Dil Kurumu, İmlâ Kılavuzu’na da son şeklini vererek 2000 yılında yeniden yayımlamıştır. 1998 yılı içinde 9. baskısı çıkmış olan Türkçe Sözlük’te 75.000 civarında kelime yer almıştır.
Son dönemde, yılda 30-40 bilimsel eseri yayın dünyasına kazandıran Türk Dil Kurumunun üç süreli yayını da bulunmaktadır. Güncel dil konularını ve geniş kitlenin anlayacağı dilde yazılmış araştırmaları içine alan Türk Dili dergisi ayda bir yayımlanmaktadır. Altı ayda bir yayımlanan Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi; Kazak, Kırgız, Tatar vb. Türk topluluklarının dil ve edebiyatlarıyla ilgili araştırmalara yer verir. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten ise tamamen bilimsel araştırmaları içine alır ve yılda bir sayı yayımlanır.
Türk Dil Kurumu şu anda, önümüzdeki 10 yılda meyvelerini verecek olan beş büyük proje yürütmektedir:
Türk Dil Kurumu 800’e ulaşan yayını, 40 Bilim Kurulu üyesi, 17 uzmanı, 56 çalışanı ve zengin bir araştırma kütüphanesiyle Türkiye’nin saygın bilim kuruluşlarından biri olarak çalışmalarını sürdürmektedir.
Kaynak: Türk Dil Kurumu Sitesi
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Direcţie politică majoră a tuturor guvernelor postcomuniste, indiferent de culoarea politică aderarea la Uniunea Europeană a devenit practic un obiectiv naţional de o importanţă capitală, care alături de integrarea în structurile Organizaţiei Atlanticului de Nord pare să impună un nou ritm întregii ţări, inclusiv societăţii civile, clasei politice şi mass-media. Acest nou “fenomen” duce, după părerea unor analişti politici la tolerarea oricărui abuz aparent sau nu în numele integrării. Comunităţile etnice din România sprijină în unanimitatea lor şi prin toate eforturile posibile aceastî aderare, o garanţie în plus a recunoaşterii atât a lor cât şi a drepturilor constituţionale, normale într-o democraţie europeană, multiculturală şi multietnică, racordată la valorile civilizaţiei moderne. Etnia turcă, mereu credincioasă statului român şi intereselor sale naţionale, a susţinut de la bun început prin toate mijloacele integrarea definitivă a României în Europa secolului 21, loc ce i se cuvine pe drept , atât din punct de vedere cultural cât şi istoric. Dovezile istorice au fost mereu relatate de specialişti şi confirmate de fapte. Prin organizaţia sa reprezentativă şi prin reprezentanţii săi aleşi în mod democratic, populaţia turcă şi-a afirmat mereu vocaţia sa europeană şi prezenţa sa ca factor de stabilitate într-o zonă multietnică precum Dobrogea unde trăiesc pe lângă populaţia majoritarî şi minoritari tătari, greci, bulgari, armeni precum şi populaţia românească din sudul Dunării, fraţii de drept ai românilor şi anume aromânii. În acest amalgam turcii au dezvoltat relaţii mai mult decât cordiale cu ceilalţi, de pildă aromânii. În acelaşi timp turcii din România prin continuele contacte cu Republica Turcia şi-au însuşit pe deplin principiile lui Mustafa Kemal Ataturk ce îndeamnă la pace între popoare şi o bună cooperare pentru un progres comun într-o Europă a tuturor. Aceste principii ce au multe în comun cu doctrinele politice democratice europene arată disponibilitatea poporului turc de a participa la un nivel mai complex la marea încercare pe care o reprezintă construirea unei Europe a naţiunilor, multiculturală şi multireligioasă. Etnia turcă are câteva atuuri demne de luat în seamă mai ales datorită faptului că şi Republica Turcia va deveni mai devreme sau mai târziu membră a Uniunii Europene şi România are posibilitatea de a întări relaţiile de alianţă în vederea adoptării un strategii comune de apărare a intereselor ambelor ţări într-o Europă nu prea prietenoasă cu cetăţenii săi din est. Aşa cum mulţi intelectuali ai etniei au spus-o şi au demonstrat-o nimeni nu poate nega rolul însemnat pe care populaţia turcă musulmană îl poate juca în cadrul acestui proces şi mai ales necesitatea capitală a prezenţei în timpul negocierilor la toate nivelurile de interes. Aşa cum azi nu se poate vorbi despre o Românie fără minoritatea turcă, tot aşa nu se poate vedea o Europă fără minorităţile turce din Balcani şi fără Republica Turcia, o adevarată punte către Orient şi Asia Centrală. O altă punte despre care am putea vorbi la prezent este cea dintre cele 4 milioane de turci din Europa care în următorii 10 ani vor căpăta o importanţă tot mai mare din punct de vedere electoral, şi turcii din România ce se găsesc pe pământuri dobrogene de peste 800 de ani. Chiar dacă nu este deocamdată realizată importanţa sa, această legătura de suflet va putea ajuta România nu numai în relaţia sa cu Europa ci şi în relaţiile cu alte ţări turcofone sau musulmane de pe alte continente. Cu cât mai repede România încheie procesul de aderare la Uniunea Europeană economia va intra pe un făgaş normal ce va putea asigura un trai decent populaţiei atât de greu încercate de interminabila tranziţie. Putem garanta că minoritatea turcă va sprijini mereu statul şi poporul român, cu care a trăit în pace şi înţelegere reciprocă, şi îşi va da tot timpul concursul la îndeplinirea celor două priorităţi şi anume integrarea în Uniunea Europeană şi N.A.T.O.
Isac Mihai
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Eski Altay efsanelerinde, büyük bir okyanusun ve suyun esas olmasına rağmen, onlara göre insanoğlu, sudan yaratılmamıştı: “İnsanoğlu aslı yine topraktı”. Altay efsanelerinde bu olay, şöyle anlatılıyordu:
Yine günlerden birgün, Tanrı Ülgen denize,
Bakarak duruyordu, şaşırdı birdenbire.
Bir toprak parçacığı, sularda yüzüyordu,
Toprağın üzerinde, bir kil görünüyordu
Toprak üzerinde, bir kil görünüyordu.
İnsanoğlu bu olsun, insana olsun baba”.
Görünmeye başladı, insan gibi bir şekil,
Birden insan olmuştu, toprak üstündeki kil.
“İnsanoğlu bu olsun, insana olsun baba”.
Bu iki insanın ise, adı olmuştu Erlik.
Bu Altay yaratılış efsanesinde de açık olarak görülüyor ki insanoğlunun aslı, su değil; toprak idi. Bununla beraber tasavvuf edebiyatında, kendilerini sudan getiren şairler de yok değildi. Özellikle İsl’miyetin henüz daha çok iyi anlaşılmadığı çağlarda Bektaşi şairleri, kendilerinin sudan geldiklerini ileri sürüyorlardı.
“Kim bilür bizi, nice soydanız,
“Ne zerrece oddan, ne de sudanuz,
“Bize meftun olan marifet söyler,
“Biz Horasan ellerinde, baydanuz!
“Bizim zahmumuza merhem bulunmaz!
“Biz kudret okından, gizlü yaydanuz!..”
En eski Bektaşi şairlerinden birisi sayılan Abdal Musa’nın söylediği bu nefesi, Altay yaratılış destanları ile bir ilgisi vardır diye, buraya almadık. Böyle bir iddiada bulunmak, elbette ki büyük bir ihtiyatsızlık olur. Ama ne yapalım ki, her iki inanışın temellerinde yatan düşünce düzenleri arasında, büyük benzerlikler bulunuyordu. İran mitolojisinde de ilk insan, “kil” dediğimiz yapışkan topraktan yapılmıştı. Onun için İran’lılar ilk insana “Kil şah” adını veriyorlardı. Türkler ise daha çok, “balçık” üzerinde durmuşlardı. Bektaşi şairi Dehlūl Dan’ şöyle diyordu:
“Âdemi balçıktan yoğurdun yaptın!
“Yapıp da neylersin, bundan sana ne?
“Halkettin insanı, saldın Cihana!
“Salıp da neylersin, bundan sana ne?..”
Şüphesiz ki, Bektaşi şairinin söylediği bu şiirde, İran mitolojisinin de tesirleri vardı. Artık şah İsmail devrinde, balçıktan çok, toprağa önem veriliyor ve topraktan geldiğimiz söyleniyordu:
“Hataî ümidüm kesmezem Hak’tan,
“Bizi var eyledi, o demde yoktan,
“Balçığımız yuğurmuştu topraktan,
“Tür’biyem, yerden bittüm ezelden!..”
Öyle anlaşılıyor ki, “toprak ve balçıktan türeme” inancı, Türkler arasında çok yayılmıştı. Mısırdaki Türklerin yazdıkları eski Türk efsanelerinde de, bu anlayış ve düşünce, zaman zaman kendi kendini gösteriyordu. Mısırdaki Türkler, İran ve eski Samî mitolojilerinden de bir çok şeyler almışlar ve kendilerine göre, yeni bir efsane yaratmışlardı:
Yılları sayılmaz, çok çok eski bir çağmış,
Gökler delinmiş gibi pekçok yağmur yağmış.
Dünya sele boğulmuş, bu şiddetli yağmurla.
Yeryüzü hep kaplanmış, sürüklenen çamurla.
Sellerin önündeki, çamurlar bir yol bulmuş,
Kara-Dağcı dağında, bir mağaraya dolmuş.
Mağaranın içinde, kayalar yarılmışmış,
Yarıkların bazısı, insanı andırırmış.
Kayaların yarığı, insan kalıbı olmuş,
Kalıpların içine, killer, çamurlar dolmuş.
Aradan zaman geçmiş, yıllar asırlar dolmuş,
Bu yarıklarda toprak, sular ile h’lolmuş.
Bütün bu efsanelerin tam metinleri, “Türk mitolojisi” adlı büyük eserimizde toplanmıştır. Bu eserde, metinler en orijinal kaynaklardan tercüme edildikten sonra birer birer açıklanmış ve bir aydınlığa kavuşturulmak istenmiştir. Biz burada yalnızca kısa örnekler ile, okuyucularımıza bir fikir vermek istiyoruz.
İran ve S’mî mitolojilerindeki, “Dört unsur” nazariyesi de Türkler arasına girmiş ve benimsenmişti. Ama zamanla İrandaki eski dört unsur nazariyesi, Türkler arasında orijinal şeklini kaybetmiş ve âdeta Türkleşmişti. Karahanlılar çağında yazılan ünlü “Kutadgu-Bilig” adlı eserde bu dört unsur şöyle sayılıyordu:
“Üçü ateş, üçü su, üçü oldu yel,
“Üçü oldu toprak, dünya oldu il”.
Değerleyen: İLMİA SÜLEYMAN
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Mimarlık tarihimizin ve hatta dünya mimarlık tarihinin en meşhur ve en önemli şahsiyetlerinden olan Mimar Koca Sinan, Yavuz Selim, Kanūnî Sultan Süleyman, II.Selim ve III. Murat devirlerinde yaşamıştır. Dünya yapı sanatının şüphesiz en ustalarındandır. Daha önce klasik ölçü ve kararlarına kavuşmuş olan Türk mimarlık sanatında, kendi dehasıyla değişik nisbet ve biçimler ve tarzlar deneyerek yeni tercihler ortaya koymuştur. Devrinde “Koca Mimarbaşı, a’yân-ı mühendisîn, zeyn-i erkân-ı müessisîn, üstâd-ı esâtizeti’z-zemân... oklidi’s-e’l- asr-ı ve’l-evân, mi’mâr-ı sultânî ve muallim-i hakanî..., üstâd-ı kârdân ser mi’mârân Sinan bin Abdülmennân...” gibi ifadelerle övülmüştür.
Doğum tarihi kesin olarak belli değildir. Ancak Sâi Çelebi’ye yazdırdığı biyoğrafisinde “ şeh-i âlem Selim bin Bâyezid Han – Anın devşirmesiyem ben kemîne” ve türbe kitâbesindeki vefat tarihi olan 996/1588 ve “Yüzden artık ömür sürdü, akıbet buldu vefat” gibi ifadelerden 1490 ilâ 1492 yılları arasında doğduğu tahmin edilmektedir. Burada Mimar Sinan’ın biyoğrafisini verecek değilsek de şu kadarını söyleyelim ki, “...kanun-ı münîf-i Osmaniyye ve âyin-i lâtif-i hakaniyye üzere vilâyet-i Karaman ve bilâd-ı Yunanın devşirme oğlanları ile der-i devlete gelüb...”ve “...Bu hakir Sultan Selim Han’ın gülistân-ı saltanatının devşirmesi olup, Kayseriyye Sancağından ibtidâ oğlan devşirilmek ol zemanda vâkıî olub, devşirilen gılmânın ibtidâsı vakıî olmuşdum...” gibi kendi ifadelerinden onun Yavuz Selim devrinde Kayseri’den devşirildiğini görüyoruz. Ailesinin hristiyan olduğu ve belki de hristiyan türklerden olduğu daha sonra ele alacağımız vakfiyesindeki bazı bilgilerden ve bazı vesikalardan anlaşılıyor. Burada yeri gelmişken şunu ifade etmek gerekir ki, Sinan hangi etnik köke bağlı olursa olsun, o kadar Türk ve müslümandır ki, onun herhangi bir ırktan oluşunun bir önemi kalmamıştır. Ortaya koyduğu eserler, üslup ve tarz ortadadır. Ve yine kendi söyleyişi ile kendine teklif edilen mimarbaşılığı “...nice câmiler bina idüb dünyevî ve uhrevî nice murâdâta vesile olması...” mülâhazası ile kabul eder.
Mimar Sinan acemi oğlanlık devrinde neccarlık yani marangozluk sanatını öğrenmiş, sonra yeniçeri olarak Yavuz Selim’le Mısır seferine katılmıştır. Bu hizmeti sonucu atlı sekban olmuştur. Daha sonra onu Sultan Süleyman’ın hemen bütün seferlerine iştirak ettiğini görüyoruz. Rodos, Belgrad ve Mohaç’da savaşır ve yayabaşı va zenberekçibaşılık rütbeleri verilir. Yine, Alman, Korfoz, Pulya ve Karabuğdan savaşlarında bulunur ve Prut nehri üzerine on üç günde bir köprü kurar. Irakeyn seferi denilen Bağdat seferinde ise Van gölünde Lütfi Paşa’nın emriyle üç kadırga inşa eder ve kaptanlığını da yapar. O sıralarda 40 ilâ 50 yaşları arasındadır. Mimarbaşı olan Acem Ali’nin vefatı üzerine, o sıralarda vefat eden sadrazam Ayas Paşa’nın türbesini yapacak ehil bir mimar aranırken Lütfi Paşa tarafından mimarbaşılık için tavsiye edilir. Kendisine yapılan teklifi yukarıda zikrettiğimiz sebeblerle “ ...gerçi tarikimden dūr olmak hatırası elem virüb ...” diyerek kabul eder. 1538’de mimarbaşı olan Sinan bundan sonraki elli senelik uzun ömründe hassa mimarbaşı olarak tezkirelerden 477 kadar tesbit edilen çok çeşitli eserler ortaya koyar. Kaynaklara ve çeşitli araştırmalara göre bu sayı değişmektedir. Ayrıca, Sinan’ın mimarbaşı olmadan da yapmış olduğu anlaşılan birkaç binaya tesadüf edilmekte olduğu gibi bazı tamirler ve yenilemeleri de vardır. Bunlarla birlikte takribi 107 cami, 52 mescid, 74 medrese, 8 dârülkurra, 3 dârülhadis, 3 dârüşşifa, 6 mektep, 6 tekke, 22 imaret, 45 türbe 56 hamam, 38 saray, 5 köşk, 31 kervansaray-han, , 5 su kemeri, 9 köprü, çeşitli mahzen, vs. sayılmaktadır. Ancak Sinan, imkânları çok geniş bir cihan devletinin çok iyi yetişmiş bir inşaatçı kadrosuna sahiptir. Devir, ancak liyakat ve kabiliyete ve çalışkanlığa önem vermektedir. Mimarbaşı olmak sıfatıyla, İstanbul’un dışında da birçok binaların yapımları için emrindeki hassa mimarları vazifelendirebilmektedir. Yapılan eserlerin bazılarını görmemiş olması bile muhtemeldir. Amma, sultanların ve devlet erkânının hayır yapıları ve devlete ait bazı yol, köprü, kale gibi binalarla bizzat meşgul olduğu açıktır.
Mimar Koca Sinan 996/1588’de vefat etmiş ve Süleymaniye’deki mütevazi türbesine gömülmüştür.Mimar Sinan’ın yaptığı hayrat için hazırlanan vakfiyesi günümüze kadar gelmiştir. İ.H.Konyalı adı geçen eserinde onun iki vakfiyesindenden söz eder.
Konyalının verdiği vakfiyelerden birincisi, 971/1563 tarihlidir. Fakat bu vakfiyenin sahibinin Süleymaniye bina emini Sinan Bey olduğu açıktır. Ayrıca içindeki bilgilerde, Sinan’ın karısı ve çocuklarının isimlerinin ikinci vakfiyedeki isimlerle hiçbir benzerliği olmadığı görülmektedir. Üstelik bu bina emini Sinan Bey’in İbrahim Paşa’nın azadlı kölesi olarak ifade edilmesi, Mimar Sinan’ın tezkirelerine ve eldeki diğer bilgilere büsbütün ters düşmektedir. Halbuki daha önce izah edildiği gibi Mimar Sinan köle değildir ve Anadolu içlerinden devirilmiştir.
İkinci vakfiye ise tarihsizdir. Türkçe olarak kaleme alınmıştır ve altı sahifedir. Konyalı bunun da tıpkı basımını vermektedir. Asıl vakfiye olduğu kesin olan elimizdeki suretini Rumeli kazaskeri İvaz Efendi takribi 991/1583 ilâ 994/1586 tarihleri arasında tasdik etmiştir. Aslının ne zaman kaleme alındığı ise meçhuldür. Bu vakfiyeye göre “...mi’mâr-ı sultânî ve muallim-i hakanî... Sinan bin Abdurrahman...” Yenibahçe’de bir mescid ve yanında bir mektep ve çeşme, Süleymaniye’deki evinin yanında bir diğer mektep, Eyüp (haslar) kazasına bağlı Soğanlı köyüne ve Vize sancağında Urgaz köyüne ve Kayseriye bağlı Ağırnas köyüne birer çeşme yaptırmıştır. Sinan’ın Sâi Çelebi’ye yazdırdığı tezkirelerinde bunlardan sadece Yenibahçe’deki mescid’inden söz edilmektedir.
Bu bıraktığı hayrat için Sinan şu vakıfları yapmıştır: Süleymaniye’de evler, dükkânlar, Yenibahçe’deki mescidi yanında ev ve bostan, dükkânlar, Hafız Mustafa Çelebi, Sarı Masuh, Muhtesip İskender, Edirnekapısı’nda Sultan, Çıkrıkçı Kemal mahallelerinde ve Çöplük İskelesi’nde evler ve dükkânlar ve Hulviyyat adlı bir kitap ve 300 000 gümüş akça bırakmaktadır. Bundan başka kendisine Süleymaniye’de Ağa kapısı yakınında Musalla denen yerde kabir yeri de hazırlatmıştır.
Bütün bu vakıfların ve eserlerin idaresi için torunu Derviş Çelebi mütevelli, zamanın mimarbaşısı da nazır olacaktır. Vakfiyenin 41 şahidinin 10 ü mimardır.Vakıf şartlarına göre, vâkıfın evinden gayrısı kiraya verilecektir ve vakfedilen paranın onda biri işletilecektir. Mütevelliye günde 10, nazıra -ki zamanın mimarbaşısı olması şart koşulmaktadır - 1, kâtibe 4, tahsildara 3 akçe tayin edilmiştir. Bundan başka imama günde 4, mektebin hocasına – ki imam olacaktır - 5 akçe, müezzine 3, mektep kalfasına – ki müezzin olacak - 4, müezzin aynı zamanda ferraşlık ve kayyimlik yapacak ve 1 akçe, diğer mektebin hocasına 4, mektep öğrencilerinin yetimlerine 1 er, mescitteki çerağlar için seksen akçelik yağ mumu, yüzer akçelik bal mumu alınacaktır. Ayrıca odun parası olarak senede 150 akçe tahsis edilmiştir. Sultan Süleyman camiinde hergün aşir okuyacak hafıza da günde 2 akçe ayrılmıştır.Bunlardan başka, hacca gönderilecek uygun kimseler ve kur’an okutmak için ve muharremin onunda fıkaraya yemek, hatim için ve mahallenin avarız sandığına çeşitli miktarda paralar ayrılmıştır. Karısı Mahmud kızı Mihri Hatun ve oğlu şehit Mehmet Bey’in ruhu için kur’an okutulacaktır. Kızlarından Ümmühan ve Neslihan’a ve oğlu Mehmed Bey’in kızı Fahri’ye de günde 11 er akçe tayin edilmiştir. Yukarıda adı geçen Ümmühan ve Neslihan’a ayrıca 3 er akçelik bir vazife de verilmektedir. Mimar Sinan bundan başka Kayseri’den getirterek müslüman ettiği kardeşinin oğlunun kızları Raziye ve Kerime’ye ve yine müslüman olup sekban olan kardeşinin oğlu Süleyman’ın kızı Ayşe’ye de günde 5 akçe tayin etmektedir.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Dünya üçüncüsü olarak tarih yazan A Milli Takım’ın teknik direktörü şenol Güneş, "Türk futbolunun adını duyurduk" diye konuştu.
A Milli Futbol Takımımıza dünya üçüncülüğünü kazandıran teknik direktör olarak tarihe geçen şenol Güneş, "Türk futbolunun gücünü dünyaya kabul ettirdik. Devamını getireceğiz" dedi. Güneş şunları söyledi: "İnanmak başarmanın yarısıdır. Ben ve futbolcularım inandık ve Türk halkına da neler yapabileceklerini inandırdık.
Bundan sonraki hedefimiz 2004 Avrupa şampiyonası’nın yanı sıra 2006 Dünya Kupası’nın alt yapısını oluşturmak. Bu nedenle şimdiden program yapmaya başladım." 54 günlük Uzak Doğu kampı boyunca bir aile ortamı oluşturduklarını anlatan Güneş şöyle devam etti: "Kamp süresince çok eleştirildik. Ancak ben, bu eleştirileri önemsemedim. İnandığım şeylerden kesinlikle taviz vermem.
Kamp süresince hiçbir oyuncumla problem yaşamadım. Oyuncularımın hepsi birer yıldız. Hiçbir zaman as-yedek ayırımı yapmadım. Hepsi yürekleriyle mücadele etti. Başarı da bunun sonucunda geldi. Türk futbolunun, futbolcusunun gücünü dünyaya kabul ettirdik. Gelecek için planlarımızı yapıyoruz. Bundan sonra şampiyonluklar kazanmak için el ele verip, çalışmalıyız.”
“Bize cesaret verenleri kahraman yaptık” diyen Güneş, “Halkımıza umut ve mutluluk verdik” dedi. Ay-Yıldızlılar’ın patronu, “Sahaların efendisi olmak istiyorduk, sonuçta bunu başardık” diye konuştu.
Teknik direktör şenol Güneş, Güney Kore ile oynanacak üçüncülük maçı öncesi Uzakdoğu’daki son basın toplantısını düzenledi. Kupanın genelini değerlendiren Güneş’in duygusal hali dikkat çekti. “Brezilya’ya yenilmemiz ve finale kalamamamız bizi fazlasıyla üzdü” diyerek söze başlayan Ay-Yıldızlı ekibin patronu, “Kaybetmek asla dünyanın sonu değildir. Futbolun temel kuralları içerisinde kaybetmek de var, kazanmak da. Önemli olan insanların gönlünü kazanmak, bunu başardık” dedi.
Uzakdoğu’da yeni dostlar edindiklerini de ifade eden Güneş, “Güney Kore’de başladık, Kore’de bitireceğiz. Amacımız finali Güney Kore ile oynamaktı. Böyle bir final gerçekleşseydi, büyük ses getirecektik. Maalesef finale yakışacak iki takım şimdi üçüncülük dördüncülük maçı için karşı karşıya gelecek. Ama herkes kabul etmeli ki, dünya üçüncüsü olmak da çok önemli. Biz bunu başaracağız. Oynadığımız futbolla ses getirdik” ifadesini kullandı.
“Bize cesaret verenleri kahraman yaptık” diyerek Türk taraftarlara mesaj gönderen Güneş, “Halkımıza umut ve mutluluk vermek istedik ve bunu başardık. Futbol sahalarının efendisi olmak istedik, bunu da gerçekleştirdik” dedi. Basın mensuplarının sorularını da yanıtlayan A Milli Takım Teknik Direktörü, “Aldığımız sonuçlar Türkiye’de okullara futbolun daha çok girmesinin başlangıcı olacaktır. Ekonomik ve sosyal alanda sorunları olan Türkiye’nin özgüveni artacaktır” dedi.
Türkiye’ye dönüşte yapacağı tek şeyin bol bol dinlenmek olduğunu ifade eden şenol Güneş sözlerini şöyle noktaladı: “İki yıldır alın teri döktük, emek harcadık. Bundan sonra 2004 Avrupa şampiyonası için hazırlanacağız, ancak bir ay boyunca futbolu düşünmeyeceğim. Bu turnuvada hiçbir Avrupalı ülke ile karşılaşmadık. Futbolun olumsuzlukları açısından da tecrübe edindik. Tecrübesizliğimize rağmen geldiğimiz nokta başarıdır. Ama bu tecrübeyi 2006’da en iyi şekilde kullanacağımıza inanıyorum.”
“Futbolcularımız ne kadar büyük bir iş başardıklarını Türkiye’ye döndüklerinde anlayacak. Kupa hepimize dersler verdi. Bilgi sahibi olmadan insanları eleştirmek hem ülkeye hem de o insanlara zarar verir. Bundan sonrası için de yenilik kendiliğinden gerçekleşecektir. şimdi hedef önümüzdeki Avrupa şampiyonası’nda kupayı Türkiye’ye götürmektir. Hiç kimsenin önüne çıta koymadık, sadece işimizi yaptık. Görevimi yaptığıma inanıyorum. 70 gündür birlikteyiz, en azından üçüncü olmayı hak ettik.”
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Her gün iki saat daha kazanmak, daha parlak bir cilde sahip olmak, kilo vermek, enerji seviyenizi yükseltmek, pozitif düşünmek, stres ve gerilimi azaltmak ve tabii selüliti geride birakmak için...
Normal olarak her gün yenen besinler çok fazla ya da yetersiz alındıklarında çeşitli sorunlara neden olabilir. Mesela demir eksikliği anemiye, C vitamini eksikliği de iskürbot hastalığına yol açar. Domatesin fazlası da çok asit içereceği için sindirim problemi baş gösterebilir. Portakal suyu karaciğer yorabilir, hatta tıkanmasına neden olur. Bedensel arınma sırasında “aşırı besinler”, rafine edilmiş ve belli bir uygulamadan geçmiş tüm gıdalar bir yana bırakılıyor!
Tüm bu “kötü” besinler hariç tutulduğunda açlık sözkonusu olmaz. Aslında çoğu zaman gözardı ettiğimiz “iyi” yiyecekler de vardır. Mesela:
Bedensel arınma programında ilk günden son güne kadar yapılması gerekenler
Sıcak limon suyu
Bedensel arınmanın en önemli organı karaciğerdir. Güne bir fincan taze sıkılmış limonlu suyla başlamaksa yalnızca tazelik ve canlılık vermekle kalmaz, aynı zamanda damağı da temizleyerek karaciğere “kalk başla” emrini verir.
Vücudun yaklaşık yüzde sekseni sudan oluşur. Üstelik bu seviyenin dengede tutulması gerekir. Hava sıcak olduğunda ve egzersiz yapıldığında sıvı açığını kapamak için vücut daha çok sıvıya gereksinim duyar. Başlangıçta iki litreye yakın su size fazla gelebilir. Birkaç gün sonra vücudunuz bu miktara alışır. Ancak bu miktardaki su, bütün güne yayılarak alınmalı. Hepsini bir seferde içmek sağlıklı değildir.
Bir ay süren Detox programı boyunca karaciğer özenle tedavi edilmeli.
Bunu yapmanın pek çok yolu var. Damak zevkinize göre aşağıdaki listedeki yiyeceklerden her gün en azından ikisini almalısınız. Her gün orta boy büyüklükte bir salkım siyah üzüm yiyin.
Bir diş sarımsak yiyin (tek başına değil tabii, yemeklerin içinde) ya da kokusuz sarımsak tabletleri kullanın. Orta boy bir bardak havuç ya da pancar suyu için. Kendiniz de sıkabilir veya satın alabilirsiniz. İki fincan rezene ya da karahindiba çayı için.
Bedensel arınmanın diğer önemli organı böbreklerdir. Her gün değişik şeyler yiyip içmek böbrekleri güçlendirir. Aynı şekilde aşağıdaki besinlerden günde en az iki tane alın:
Bir çay kaşığı taze balı sıcak su dolu bir fincan içinde eriterek yavaşça yudumlayın.
Bir bardak orta boy taze sıkılmış yabanmersini suyu içi (tatlandırmak için içine biraz bal katın) ya da bu meyvenin tabletlerinden alın. Taze yaban mersinleri yalnızca kışın bulunur. Dondurulmuş olanlarınıysa bütün yıl boyunca bulabilirsiniz.
Orta boy kavunun yarısını yiyin. Ancak kavundan yarım saat önce ya da sonra başka bir şey yemeyin. Aksi takdirde sindirim sorunları yaşarsınız.
Günümüzde artık üç öğün yemek ritmine daha az uyuluyor. Hızla kahvaltı edilip öğle vakti de atıştırılıyor. Akşam yemeklerini de gece geç saatlerde yiyoruz. Bedensel arınma esnasında ise üç öğün ritmine uymak zorunlu. İdeal olan sabah kahvaltısının saat 9’dan, öğle yemeğinin 2’den ve akşam yemeğinin 7’den önce yenmesi. Bu plan vücudunuza yediklerini sindirme olanağı sağlar.
Öğünlerinizin diğer besinleri meyveler, sebzeler, salatalar, bitki çayları, balık, fındık, baklagiller, tahıllar, keçi ya da koyun sütünden yapılan peynirler, yoğurtlar ya da bunların eşdeğeri olan gıdalar olmalıdır. Eğer bir besin grubunu atlarsanız kendinizi yorgun hissetmeye başlayabilirsiniz. Her öğünde her şeyi yemenize gere yok, ama kendinize göre bir karışım yapabilirsiniz. Örneğin kahvaltıda meyve, öğlen yemeğinde balık ve salata, akşam yemeğinde de fırında sebze ve pilav, sabah kahvaltısından sonra arada fındık, keçi sütünden yapılan peynir ve tatlı olarak pirinç unundan yapılan kek yenebilir. Bunu istediğiniz kadar genişletebilirsiniz, ama hepsinden yediğinize emin olun.
Çiğ sebze ve meyveyle, az pişmiş yiyeceklerin yenmesi önemlidir. Çiğ olarak yenilen yiyecekler lif açısından zengindir ve bu da vücuttan toksinlerin atılma yetisini artırır.
Hazırlayan: İLMİA SÜLEYMAN
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Bilindiği üzere, değişik ülke ve toplumlarda Dinlerarası iyi ilişkiler konulu toplantılar yapılmaktadır. Bu toplantılarda ele alınan konularda; dinlerin kardeşliği, dinlerin aynı gayeye hizmet ettiği, huzurun ve güvenin temininde dinlerin büyük rol oynadığı gibi hususlar dile getirilmekte ve toplantılar sonucunda; “Din farkı gözetmeksizin birlikte çalışılması; gönül birliği yapılması; insanlığın huzuru, mutluluğu ve saadeti için çalışılması; dinlerin birbiriyle savaşmaması, çatışmalara sebep olmaması, huzurun ve barışın tesisinde kullanılması” içerikli kararlar alınmaktadır.
Aslında diyalog, farklılıklar içerisinde birlikte yaşama yollarını aramak, ne adına olursa olsun yeryüzünde haksız yere akıtılan kanları durdurmak, ızdırap ve sıkıntıları dindirmek ve insannın insanca yaşamasını sağlamak için gösterilen insanî ve ahlâkî bir davranış biçimidir.
Bugün yeryüzünde yaşayan milyarlarca insanın birbirleriyle ilişki kurdukları, bir arada yaşadıkları, maddi ve manevi bağlarla birbirlerine bağlandıkları inkar edilemez bir gerçektir. Bunun için insanların bir arada ve barış içinde yaşamaları ve dünya barışına katkıda bulunmaları açısından Dinlerarası diyaloga çok büyük ihtiyaç duyulmaktadır.
Dinlerarası diyalog sağlanırken de, herkesin kendi dininin sınırları içinde kalması, geçmişte yaşanılan üzücü olayların tekrar etmemesi için sevgi ve saygının ön plana alınması zaruridir.
Canlılar arasında en değerli ve en üstün varlık insandır. Yüce Allah, insanı meleklerden de üstün tutmuş, bütün yaratıkların en şereflisi konumuna yükseltmiş ve yeryüzünün idaresini ona vermiştir. Bu bakımdan İnsan hayatı kutsaldır. Yaratılış itibariyle sorumsuz olmayan ve yer yüzünün imar edilmesi kendisinden istenen insan; seven ve sevilen, herkese merhamet eden, herkesle hoş geçinen ve kendisiyle hoş geçinilen, içinde yaşadığı toplumla, milletiyle ve bütün insanlıkla barışık olmak mecburiyetindedir.
Bugün dinlerin birleştirilerek tek bir isim altında toplanmasını düşünmek mümkün değildir. Çünkü İslâm’a göre; dinlerin kaynağı bir olup, hiçbir Peygamber arasında ayırım yapılması caiz değildir. Peygamberlerin hepsi Allah’tan vahiy almış insanlardır.
İlâhi dinlere inanan olgun insanların yaşayışlarında, kin, nefret, düşmanlık, ayrılık gibi olumsuzluklara rastlamak imkansızdır. Onlar, Müslümanı camide, Hristiyanı kilisede ve Museviyi havrada görseler, ‘’Bunlar da Allah’ı bulmak için ibadet ediyor “ diyerek bütün insanların ve bütün din mensuplarının gayesinin; gerçekte, Yüce Yaratıcıya ulaşmak olduğunu taraftarlarına anlatmak isterler.
Din ve vicdan hürriyeti insanın en tabi hak ve hürriyetlerinden biridir. Din ve vicdan hürriyetini engelleyici, hoşgörüyü ortadan kaldırıcı, insanlığın birlik ve beraberliğini bozucu hiçbir husus İslâm’da yoktur. Bu sebeple bu hürriyetlerin dokunlmazlığı ve dinlerarası boyutu Kur’an’da kesin ifadelerle yer almaktadır.
Kur’an-ı Kerimde; “De ki; Gerçek, Rabbınızdandır. O halde isteyen inansın; isteyen inkâr etsin.”(Kehf Suresi-18/29); “Sizin dininiz size, benim dinim de banadır.” (Kafirūn Suresi- 109/6; “Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır.” (Bakara Sūresi-2/256); “Rabbın istemiş olsaydı, yeryüzündekilerin hepsi elbette iman ederlerdi. O halde, insanları iman etsin diye sen mi zorlayacaksın?” (Yunus Sūresi-10/99); “Eğer Rabbın dileseydi, insanları tek bir ümmet yapardı. Oysa onlar ayrılığa düşüp duracaklar.” (Hūd-11/118) buyurulmaktadır.
Din ve vicdan hürriyeti sadece manevi sahada kalmamış, hukuki sahada da geçerli olmuştur. Müslamanların idaresinde yaşayan, Yahudi, Hıristiyan ve değişik toplumların kendi hukuklarını uygulama hürriyetleri Kura’n-ı Kerim’le garanti altına alınmıştır.
Kur’an-ı Kerim, Dinlerarası diyaloga sonuna kadar açık olup, diyalogu emretmektedir. Allah dinleri kulların, huzur içerisinde yaşamaları ve mesut olmaları için göndermiştir. Bu nedenle, Kur’an-ı Kerim, bütün dindarları, özellikle Yahudi ve Hıristiyanları, ‘’Bir Allah’a iman ve yalnız O’na ibadet etme’’ ortak fikri etrafında birleşmeye çağırmakta ve “De ki Ey Kitap Ehli! Gelin, aramızdaki ortak bir sözde birleşelim. Yalnız Allah’a kulluk edelim, O’na hiçbir şeyi ortak koşmayalım; Allah’ın dışında kimimiz kimimizi Rab edinmesin. Eğer yüz çevirirlerse; “Bizim Müslüman olduğumuza şahit olun” deyiniz.” (Al-i İmran Suresi-3/64 buyurmaktadır.
İslâm Dini, yumuşaklığı affetmeyi, iyiliği, güzel işler yapmayı, insanlar hakkında en iyiyi düşünmeyi, acımayı, kardeşliği, sevgiyi, her türlü güzel ahlakı, hoşgörüyü, müsamahayı ve toleransı emredip tavsiye eden bir dindir. Hatta bütün peygamberler de insanlığa bunları aşılamışlardır Zaten Allah tarafından gönderilen dinlerin özünde mücadele, kin, düşmanlık ve kavga gibi hususlar yoktur.. Tevrat’ı, İncil’i, Kur’an’ı okuduğumuz ve incelediğimiz zaman, hepsinde insanları birbirine bağlayan iyi şeylere dair emirler görürürüz. Kura’n-ı Kerim’de; ‘’Eğer onlar barışa yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah’a güven...” (Enfal Sūresi-8/61); “Eğer onlar, sizden uzak durur, sizinle savaşmazlar ve barış içinde yaşamak isterlerse, Allah onlara dokunmanıza izin vermez.” (Nisâ Sūresi-4/90) buyurulmaktadır.
Yüce Allah; insanlığı din ve inanç konusunda hür bırakmıştır. İlâhi takdir gereği insanlar arasında ihtilaflar daima var olacaktır. İlâhî dinlerin esasında; vicdanları baskı altında tutmak, inanıp-inanmama hürriyetini engellemek, bu hürriyetin gelişmesine engel olmak isteyenlere karşı emirler vardır. Ayrıca, semavi din mensupları bir tarafa, müşrik putperestlerle ilişkiler konusunda bile Kur’an bize; “Ey Muhammed! Eğer müşriklerden biri sana sığınırsa, Allah’ın kelamını işitip dinleyinceye kadar onu himayene al. Sonra da güven içinde olabileceği bir yere onu ulaştır” (Tevbe Sūresi- 9/6 tavsiyesinde bulunmaktadır.
Hz. Muhammed, Medine’ye yerleştikten sonra kurduğu devletin içinde Müslümanların yanısıra Yahudiler, Müşrikler, Araplar ve az sayıda Hristiyanlar da vardı. Bu bakımdan İslâm Dini, değişik dinlere mensup olan şahıslara Medine döneminden itibaren çeşitli haklar vermiştir. Hz. Muhammed’in gayr-i Müslim unsurlara yazılı olarak tanıdığı hoşgörü ve tolerans 47 maddeden oluşan Medine Antlaşması ile tarihe geçmiştir. Müslümanların hakimiyeti altında yaşamayı kabul eden bu insanların canları, malları teminat altına alınmış ve onlara dinlerini serbestçe yaşama ve uygulama imkânı sağlanmıştır.
Hz. Muhammed (s.a.v.); insanlara zarar vermeyi, zulmetmeyi yasaklamış, onlara merhametli olmayı emretmiş ve “İnsanlara merhamet etmeyene Allah da merhamet etmez” buyurarak; yer yüzündeki bütün canlılara şefkatle yaklaşmamızı emretmiş, Allah’ın bağışlamasına ulaşmak için, yer yüzündekilere merhamet etmemiz gerektiğini istemiştir. Bırakın bir Müslüman’ın kanını akıtmayı, savaş ortamında bile Müslümanlarla savaşmayan gayr-i Müslim kadınların, çocukların, yaşlıların, ibadetleriyle meşgul din adamlarının öldürülmesini, ibadethanelerin yıkılmasını, ağaçların kesilmesini, hayvanların öldürülmesini dahi yasaklamıştır.
Çünkü Dinimiz, haksız yere cana kıymayı haram kılmış, haksız yere bir kişiyi öldürmeyi bütün insanlığı öldürmek ve bir kişiyi kurtarmayı da bütün insanlara hayat vermek olarak kabul etmiştir.
Dolayısıyla, bugün küçülen dünyamızda, ilâhi dinlerin doğru mesajları insanlara anlatılabildiği ölçüde, insanlığın mevcut problemleri barışçı yollarla çözmelerine engel bir durum kalmayacaktır. Çünkü bütün ilahi dinler ve evrensel hukuk da bu prensiplerin hayata geçirilmesini ōngōrmüştür.
Türk Milleti, İslâm dinini kabul ettikten sonra, toplumları ayakta tutan yüce değerlere çok büyük ehemmiyet vermiştir. Devlet idarecileri, başlangıçtan itibaren fethedilen bölgelerdeki gayr-i Müslimlere karşı son derece hoşgörülü ve adaletli bir politika izlemişler; yönetim ve egemenlik hakkının asla zulümle devam etmeyeceği prensibini esas almışlardır. Bu sebeple, devletin sınırları içinde yaşayan çeşitli din ve mezhep mensupları, bu hoşgörü sayesinde varlıklarını, dillerini ve kültürlerini koruyarak dini inançları uyarınca yaşamakta herhangi bir güçlükle karşılaşmamışlardır.
Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethiyle birlikte Ortodokslar, İstanbul Galata’da oturan Cenevizliler, Ermeni toplumu ve Museviler bir takım haklara kavuşmuşlardır. Bu arada Fatih, İstanbul Ortodoks Kilesini’nin açık bulunan Patrikliğine yeni birisinin seçilmesini istemiş ve Rumların isteği üzerine seçilen kişiyi atamıştır. Ayrıca, bunlara verilen özgürlük ve haklarla ilgili olarak değişik fermanlar çıkartılıp uygulama safhasına geçirilmiştir. Fatih Sultan Mehmet, 1461’de Bursa’da yaşayan Ermenileri aileleriyle birlikte İstanbul’a getirmiş ve bursa Metropoliti Ovakim’i patrik ilân ederek, İstanbul’da bir Ermeni Patrikhanesi kurdurmuştur. Böylece İstanbul, Türkiye Ermenileri’nin ruhani ve cismani merkezi haline gelmiştir. Bundan sonra Ermeniler, Osmanlı idaresinde kiliselerini ve okullarını kurmuşlar, yok olmaya başlayan kültürlerini ve dillerini yeniden canlandırmışlardır.
Ermeni toplumuna sağlanan özgürlük ve haklar gibi Rum ve Yahudi toplumuna da özel haklar sağlanmıştır. Mesela, Rumlara tanıdığı en büyük haklardan birisi de, İstanbul Rum Patrikhanesini Avrupa ve diğer ülkelerdeki tüm Hristiyanların lideri olarak görmesi ve dış temsilciklerde memurlar görevlendirmesi olmuştur.
Hıristiyan devletlerce Ortodoks olarak kabul edilen dini doktrinlerin diğer mezhepler mensupları ve Yahudilere kabul ettirilmesi için kuvvet kullanılmasının olağan karşılandığı orta Çağ’da dahi, Osmanlı tebaası olan dini azınlıklar inançları nedeniyle takibata uğramamışlar ve din değiştirmeye zorlanmamışlardır. Bu bamımdan, Avrupa ülkelerinde dini hoşgörü kavramı gelişinceye dek dini inançları nedeniyle Avrupa ülkelerinde takibata uğrayan Yahudiler ve başka azınlıklar için Osmanlı Devleti bir sığınak olmuştur.
Bunun en bariz örneği de, 15. yüzyılda Ispanya Kralı Ferdinand’ın Yahudileri ırk, din ve siyasi düşünceleri sebebiyle toptan yok etmeye başlaması üzerine Osmanlı Devleti’nin Yahudileri Türkiye’ye getirerek kurtarması olayıdır.
Görülüyor ki, Anadolu ve Rumeli’de gayr-i Müslimlerin dinlerine ve sosyal hayatlarına müdahale edilmeden eski gelenekleri üzerinde yaşamalarına imkân tanımış, gayr-i Müslim tebaaya dini, adli, idari ve eğitim alanında kendi liderleri başkanlığında, kurumlarını ve yasalarını düzenleme ve kullanma hakkı verilmiş ve her cemaate Başkanını seçme yetkisi verilmiştir. Bunun sonucu olarak da, Anadolu ve Rumeli’de yaşayan semavi dinlerin mensupları kendi kiliselerinde, havralarında, camilerinde özgürce ve yan yana ibadetlerini sürdürebilmişler, böylece de dinlerini, dillerini ve kültürel kimliklerini koruyabilmişlerdir.
Dini konularda toplumu bilgilendirmek, İslâm Dininin birlik, beraberlik, fedakarlık ve dayanışma gibi yüce prensiplerini yurtiçindeki ve yurtdışındaki vatandaş ve soydaşlarına anlatmak; İslâm’ın güzel ahlâk sistemi içinde yer alan kardeşlik, sevgi, saygı, hoşgörü ve yardımlaşma gibi güzelliklerini de din farkı gözetmeksizin insanlara sunmak için kurulan Diyanet İşleri Başkanlığı; üç semâvî din mensuplarını bir araya getirmek maksadıyla, uluslararası düzeyde 01-05 Kasım 1993 tarihleri arasında Ankara’da “I. Din şūrası”nı; 23-27 Kasım 1998 tarihleri arasında Ankara’da “II. Din şūrası”nı; 03-07 Mayıs 2000 tarihleri arasında İstanbul’da “Uluslararası Avrupa Birliği şūrası”nı ve 10-11 Mayıs 2000 tarihlerinde de İçel Vilayeti’nin Tarsus İlçesi’nde “İnanç ve Hoşgörü Çağında Dinler Toplantısı”nı gerçekleştirmiştir.
Tarsus toplantısı sonunda, Diyanet İşleri Başkanı Sayın Mehmet Nuri YILMAZ ile Türkiye’de yaşayan semavî dinlerin temsilcileri tarafından birlikte imzalanan “Tarsus Deklarasyonu” kamuoyuna arzedilmiştir. Bu deklarasyon, Dinlerarası diyalog çalışmalarının sınırlarını belirleyecek, insanların bir arada barış içinde yaşamalarına ve dünya barışına katkı sağlayacak nitelikte teklif ve görüşleri içermesi bakımından en önemli tarihi bir vesika niteliği taşımaktadır. Bu Deklarasyonu aynen vermek istiyorum:
‘’İnanç ve Hoşgörü Çağında Dinler Toplantısı’’ başlığı altında; birçok kültüre ve dine beşiklik yapmış Anadolu’nun; yine bazı Peygamberlere, başta Aziz Pavlus olmak üzere birçok Hıristiyan inanç önderine ve İslâm Dini’nin önde gelen şahsiyetlerine yurt olmuş müstesna bir merkezi olan Tarsus’ta, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın önderliğinde 10-11 Mayıs 2000 tarihleri arasında yapılan toplantının başta ülkemiz insanları olmak üzere, dünya insanlığının barışına katkı sağlayacak evrensel bir adım olduğunu ifade etmek isteriz.
Din, insan hayatını ciddi bir biçimde etkileyen belirgin tarihi bir gerçekliktir. Başka bir anlatımla dini inanış sosyal değişkenliğin en önemli nedenlerinden biridir.
Bir çok tarihi tecrübenin yaşandığı, değişik kökenli ve farklı dinlere mensup insanların birarada barış ve huzur içerisinde bulunduğu bu vatan toprağımızda dün olduğu gibi bugün de muhtelif dinlerin mensupları olarak barış ve huzur içerisinde yaşadığımızı bir kez daha dünya kamuoyuna duyurmak isteriz. Bunu ifade ederken hiçbir problem olmadığınt da söylemek istemiyoruz.
Dünyanın her yerinde din ve vicdan, inanç özgürlülğü ile ilgili, eğitim kültür ve ibadet açısından bazı sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar aşılamaz da değildir. Demokratikleşme sürecinde önemli açılımlar olmaktadır. Bu açılımların sonuçlarını ancak sabır ve hoşgörülyle aşmak mümkündür. Aşılma sürecinde ülkemizdeki din temsilcilerinin işbirligi içerisinde olma arzuları hepimizde memnuniyet yaratmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın gerek 3-7 Mayıs 2000 tarihlerinde İstanbul’da düzenlediği “Avrupa Birligi şūrası” ve gerekse 10- 11 Mayıs 2000 tarihleri arasında Tarsus’ta gerçekleştirilen ‘’İnanç ve Hoşgōrü Çagında Dinler Toplantısı’’ bu baglamdaki iyi niyetin açık bir göstergesidir.
Tarih, farklı din ve fikirlerin birarada huzur içerisinde yaşadıklarının örnekleri ile doludur. Bununla birlikte tarihte Dinlerarası kavga ve savaşların vuku bulduğu hususu da bir gerçektir. Hatta aynı dinin müntesipleri arasında bile sıkıntı ve rahatsızlıkların olduğu bilinmektedir. Ancak, aramızdaki kavgalara sebep olan ve birbirimizi düşmanlığa sürükleyen dini inançlarımız değil; kendi dinlerini doğru anlamayan, gönlünü taassuba kaptıran veya çıkarları için dinlerini alet eden insanlardır.
Ayrıca diğer dinler ile ilgili eksik ve yanlış bilgiler de bu kavgalara sebep olmaktadır.
Bütün bunların çözüm yolu her dinin doğru anlatılması yanında, diğer dinlerin de objektif öğretilmesinden geçmektedir. Biz dini temsilciler olarak bu alanda üzerimize görevlerin düştüğü bilinci içerisinde yanlışlıkların giderilmesi için müşterek çaba harcama kararlılığında olduğumuzu vurgulamak isteriz. Dinlerarası diyalog; dinleri birleştirme veya bir potada eritme faaliyeti değil, tüm farklılıkları koruyarak herhangi bir zorlamaya gitmeden hoşgörü ve anlayış içinde ortak meseleleri konuşma, müzakere etme ve işbirliği yolları arama gayretidir.
Bu arayış sürecinde farklılıklardan ziyade ortak noktaların vurgulanması gerekmektedir. Dolayısıyla bu süreçte din adamlarına önemli görevler düşmektedir Esasında mensubu bulunduğumuz İbrahimi dinlerin insanları barışa ve sevgiye davet ettiği bilinen bir husustur. Dünya insanlığının barışa ve sevgiye her şeyden çok ihtiyaç duyduğu günümüzde tüm din adamları sevgi ve barışı anlatmalıdır.
Ayrıca, din mensupları ateizm, uyuşturucu, açlık, savaş, şiddet, terörizm ve yabancı düşmanlığı gibi sevgiyi yok eden ve hiç bir dinin kabul etmediği olumsuzluklar karşısında ortak mücadele vermelidir.
Bu inanç ve kararlılıkla burada müşterek attığımız adımın, insanlık barışı için sürdürülmesi arzumuzu kamuoyuna saygıyla sunarız”.
Bu nedenle, Diyanet İşleri Başkanlığının Dinlerarası diyalog çalışmalarına bakışı; diyalogdan maksadın dinleri birleştirme veya bir potada eritme faaliyeti değil, bütün farklılıkların korunarak herhangi bir zorlamaya gitmeden, hoşgörü ve anlayış içinde ortak meseleleri konuşma ve işbirliği yolları arama gayretidir. Bu bakımdan Diyanet İşleri Başkanlığı, dünya barışına katkıda bulunmak, farklı din mensuplarının birbirleriyle yakınlaşmasını ve tanışmasını sağlamak amacıyla dinlerarası diyaloga önem vermektedir. Çünkü bugün Dinlerarasında barış sağlanmadıkça, dinlerin ve değişik din mensuplarının bir arada yaşamaları imkan dahilde görülmemektedir.
Halbu ki, Dinimizin Müslümanları ve bütün insanlığı barış ve kardeşliğe çağıran bir din olşu açıktır. Buna rağmen maalesef bugün çeşitli sebeplerle İslâm dini hakkında dünya kamu oyunda olumsuz bir imaj oluşturulduğu da bir vakıadır. Bu imajın ortadan kaldırılabilmesi ve İslâm dininin gerçek anlamda tanıtılması ve öğretilmesi en önemli görevlerimizden birisidir.
Ayrıca, farklı dinlere mensup insanların bir arada ve barış içinde yaşamaları, aralarında saygı, sevgi ve hoşgörü ortamının bulunması için de; çeşitli ideolojik, siyasi ve maddi çıkarlar doğrultusunda dinlerin kullanılması yoluylaa terörist faaliyetlere ve savaşlara meydan verilmemesi de gereklidir. Bu bağlamda Müslümanlar olarak bize ve bütün din mensuplarına-düşen görev insanlığı terör ve savaş gibi insanlık dramı olan faaliyetlerden uzak durmaya çağırmaktır. Bunu temin edecek en etkili yollardan biri de dinlerarası diyalog faaliyetleridir.
Bu bağlamda, temeli barış, uzlaşma, hoş görüye dayanan ve ismini de bu anlamlara gelen “İslâm” kelimesinden alan İslâm Dini, bütün insanlar arasında birliği, dirliği, sevgiyi, kardeşliği emrederken, zulmü, azgınlık ve fenalığı yasaklamış; zulmün en dehşet verici şekillerinden biri olan terör ve vahşeti ise şiddetle yasaklamıştır. O halde, hangi etnik kökene veya dine mensup olursa olsun bütün insanların birlik ve beraberlik içerisinde yaşamaları, din ve milliyetine bakılmaksızın insanlara toleranslı davranılması ve her türlü zulüm ve insanlıkık dışı uygulamalardan vaz geçilmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla, Dinlerarası diyalog, hoşgörü ve yakınlaşmanın köklü temellere oturtulması ve kalıcı olabilmesi için de, her din mensubuna önderlik yapan dini liderlerin elinden gelen gayreti göstermesi ve cemaatlerine bunu en iyi bir şekilde anlatması şarttır.
Netice olarak, bugün dünyanın neresinde olursa olsun Allah ve Din adına hizmet ettiklerini söyleyerek, erkek-kadın, çocuk-yaşlı ayırmadan masum insan kanını akıtan kişi ve kuruluşların adları ve unvaları ne olursa olsun, bunların hareklerini hoş görmemiz de mümkün değildir.
Mustafa ÇALIŞKAN
T.C. Köstence Başkonsolosluğu - Din Hizmetleri Ataşesi
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
İnsanlar, varolalıdan beri toplu halde yaşamışlardır. Bir arada yaşama zorunluğu, birbirleriyle anlaşmayı gerektirmiştir.
Anlaşma, önce işaret, hareket ve anlamsız seslerle başlamış, daha sonra anlamlı sözlere dönüşmüştür.
Bu gelişim, insan topluluklarının dilini oluşturmuştur.
Böylece insanlar, birbirlerine istekli, duygu ve düşüncelerini anlatabilmişlerdir.
Zamanla işaretleri kullanma yeteneği de elde ederek yazıya kavuşmuşlardır. İşte böylece „dil“ doğmuştur.
- Dil, insanların duygu, düşünce ve dileklerini anlatmak için kullanılan ses, söz ve işaretlerdir. –
Sözlü ve yazılı biçimde olan dil, „konuşma dili“ ve „yazma dili“ diye iki çeşit oluşturur.
Konuşma ve yazı dilinde duygu, düşünce ve dileklerimizi anlatırken bir takım kurallarına uymak zorundayız. Bu kurallara uyarsak, dilimizi doğru ve güzel yazarız.
Bunun için, konuşurken ya da yazarken dilimizin kurallarına uymak gerekir. Bu kurallar, anadilin daha yakından tanınmasına yardımcı olur.
Dilimizi doğru konuşup, doğru yazmak için:
Her kişi, konuşmayı yakın çevresinden, içinde bulunduğu toplumdan ve okulundan öğrenir. Kişinin yakın çevresinden ve bulunduğu toplumdan öğrendiği ve kendi öz vatanlarından konuşulan dile „anadil“ denir.
Dünyada 2800 kadar dil vardır. Bu diller, doğdukları kaynak bakımından çeşitli gruplarda toplanmaktadır.
Bizim anadilimiz Türkçedir. Türkçemiz, Ural – Altay dilleri grubuna girmektedir.
Çin’den Finlandiya’ya kadar uzanan geniş bir alanda 200 milyona yakın insan Türkçe konuşmaktadır.
Bu kadar geniş bir alanda konuşulan dilin, bölgesel farkları olacağı doğaldır.
Bir dilin ses, yapı ve sözdizimi bakımlarından büyük farklar gösteren kollarına „lehçe“ denir.
Türkçemizde Anadolu lehçesi, Uygur lehçesi, Yakut lehçesi gibi lehçeler bulunmaktadır.
Bir dilin konuşulduğu ülkenin çeşitli bölgelerinde, hatta kasaba ve köylerinde bazı ses, kelime ve cümleler değişik biçimde söylenir.
Bu söyleyiş biçimine „ağız“ (şive) diyoruz. İstanbul ağzı, Karadeniz ağzı, Erzurum ağzı … gibi.
Ülkemizde, dilimizin belirlenmiş kurallarına en uygun olan ağız, İstanbul ağzıdır. Onun için resmi dil, İstanbul ağzına uygun konuşulmakta ve yazılmaktadır.
Basit cümle: İçinde bir tek çekimli fiil bulunan ve bir yargı bildiren cümleye denir.
İkinci cümlede üç yargı vardır:
Aşağıdaki her kelime grubundan kurallı birer cümle yapınız.
elini-Ali-öptü-annesinin: ......
bütün-gelince-bahar-açtı-çiçekler: ......
odasına-yemek-kol-geçtiler-kola: ......
Aşağıdaki cümlelerin özneleri boş bırakılmıştır, tamamlayınız:
...... mantıyı çok güzel yapar.
...... çok isindi.
...... tahtayı sildi.
...... dün doktora gitti.
PAGINĂ REALIZATĂ DE PROF. NERMIN ŞI MURAT ASAN