ROMANYA DEMOKRAT TÜRK BİRLİĞ’NİN YENİ MİLLETVEKİLİ SEÇİLDİKasım ayı 2000 yılında Romanya’da yapılan genel seçimlerde 7000 oy alarak sayın Metin Çerkez, RDTB’inin milletvekili seçildi. Sağlık ve esenlik dileriz. Hakses Gazatesi |
Uniunea Democrată Turcă din România are un nou deputatÎn urma alegerilor generale din România desfăşurate în mod democratic domnul Metin Cerchez, cu un număr de 7.000 de voturi, a fost ales deputat în Parlamentul României. Redacţia HAKSES |
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Tataristan özerk cumhuriyeti parlamentosu’nun, kasım 2000’de almış olduğu karar gereği, 1 Eylül 2001 tarihinden itibaren latin harflerine göre düzenlenecek olan yeni tatar alfabesi uygulamaya geçirilecek.
Tataristan’ın, dünya komunıkasyon sistemine girmesi için elveriçli şartlara kavuşması amacıyla kabul edilen yeni alfabenin, aşamalı olarak uygulanması planlanıyor, buna göre, 1 eylül 2001 yılına kadar cumhuriyet’te hem kril hem de latin alfabesinin harflerini içeren yeni Tatar alfabesi kullanılacak, öte yandan, latin alfabesi uygulamasına tam olarak geçilmesi uyun bir dönemi kapsayacak.
Türk dilleri grubuna ait olan Tatarca’nın latin alfabesiyle ilişkisi ilginç, örneğin, XIX, yüzyılında Rus bilginleri, Türkçe konuşan Rusya Imparatorluğu vatandaşlarının tümünü Tatar olarak adlandırırlardı. Bunlara, yaşadıkları bölgelere göre Volga.Ural, Sibiriya, Astrahan ve Kafkasya Tatarları denilirdi. Bu kişilerin, Tatarca’nın çeşitli lehçelerinde konuştukları sanılıyordu, oysa Tatarlar o dönemde arap alfabesini kullanıyorlardı. Fakat XIX, yüzyılın ikinci yarısında ve XX yüzyılın başlarında Tatar halkları arasında milli kimlik ve birlik düşüncelerinin giderek yayılmaya başlamasıyla, tek bir Türkçe gramerini hazırlama cabaları yoğunluk kazanmıştır.
Stali’nin emri üzerine Baku bilginleri, 1920’lı yıllarında (Rus gramerine dayalı olarak) Latin harfleri Türkçe gramerini geliştirdiler, aynı dönemde, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk, Batıya yönelmeye ve Türk dilinde kendi reformunu gerçekleştirmeye başladı, Ankara, kısa zamanda Fransız gramerine dayalı yeni Türk gramerini geliştirerek, kelimelerde değişiklik yapmaysa yöneldi, diğer taraftan da Moskova, kendi topraklarında konuşulan Türk dillerini Rus grameri ve Kril alfabesi temeline uyarlamayı kararlaştırdı ve uygulamaya koydu. Rusya hakimiyetindeki Türk Cumhuriyet ve topluluklarında günümüze kadar kril alfabesi kullanıldı. Ancak, son yıllarda, batı dünyası ile entergrasyona yönelen Türk Cumhuriyetkeri yavaş yavaş Latin alfabesine geçmeye başladı.
Bu kapsamda, Tataristan yönetimi de daha 1991’de kabul edilen Tatar eğitim sistemi’nin gelişme konsepti nin ilkelerini başarıyla gerçekleştirmeye devam ediyor.
Genel politik Tatar konsepti, Tataristan’ın diğer Tatarlar(yukarı Altay, Tuva, Halkasya ve Başkortostan Cumhuriyetleri) ile Türk halkları arasında liderlik görevi yapmasını öngörüyor ve nihayet, Türk Cumhuriyeti ile kültürel ilişkilerin kurulması ve hızla geliştirilmesi düşüncesi, Fiiliyatta Tataristan’ın siyasi programı haline getiriliyor.
Tataristan Eğitim Bakanlığı Tatar dili ve kültürü yaşatma- geliştirme komisyonu başkanı Kim Minnulin konu ile ilgili yaptığı açıklamada, 2001-2002 öğrenim döneminde deneme amaçlı olarak latin harfleri ile eğitim veren okulların açılacağını, O.C.deki yüksek okullarda eğitim gören, 2 500 öğrenciyi her şehre ve yerleşim bölgelerine dağıtmak süretiyle Latince eğitime başlanacağını vurgulayarak, halen alfabenin hazırlanması çalışmalarının sürdürülmekte olduğunu, yakın bir zaman içerisinde hazır hale getireleceğini ifade etti.
K.Minnulin ayrıca, Eğitim Bakanlığı’nın öğrencilere eğitim verecek öğretmen ihtiyacının giderilmesi için çalışmalara başladığını ve 2001 yılı sonuna kadar bütün hazırlıkların tamamlanacağını, 2001-2011 yılları arasında yapılacak olan çalışmalar neticesi ülkede tamamen latin harflerinin kullanılacağını, Cumhuriyet’te mevcut yayın organlarının, az sayıda da olsa latin harfleri ile basının yapılması süretiyle halkın bu dile alışmassının sağlanacağını ve eski SSCB’ye dahil Türk Cumhuriyetleri ve halklarının tamamının günümüz itibariyle Latin alfabesini benimsediklerini ve kullandıklarını belirtti.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
In contextul istoriei omenirii, de-a lungul mai multor milioane de ani de evoluţie umană, povestea femeii din Anatolia ilustrează creativitatea, productivitatea şi proemineneţa ei în toate civilizaţiile care au înflorit pe aceste meleaguri. Femeia apare ca o zeiţă cu puteri creative şi productive, ca monarh conducător, ca cetăţean patriot, patron al artelor, dascăl, scriitor şi artist şi în toate timpurile ca mamă care îşi îndruma familia.
Comunităţile de vânători care s-au format în ultima perioada a paleoliticului au devenit conştiente pentru prima data în ceea ce priveşte diferenţele sexuale şi fecunditatea femeii şi în concluzie au asociat-o cu conceptul de fecunditate. În epoca neolitică oamenii au început să cultive pământul şi să-şi construiască aşezări permanente. Obiectele scoase la iveală din aşezările vechi de la Çayönü şi Nevali Çori, din sudul Anatoliei, arată că aceşti oameni abordau credinţe religioase centrate în jurul cultului fertilităţii în care femeia era elementul predominant. Descoperirile din aşezările neolitice de la Çatalköyük (cele mai mari) demonstrează că la sfârşitul mileniului 7 în H. credinţa în supranatural a deschis calea în credinţa religioasă în adevăratul sens al cuvântului. Omul din neolitic a fost primul care a făcut legătura dintre ideea de credinţă, relaţii sexuale şi naştere, manifestând acest concept într-o familie divină ce consta dintr-un zeu, zeiţă şi copil. Zeiţa era elementul dominant în ecuaţie, cu putere de a naşte, viaţă şi moarte şi era privită ca protectoare a tuturor creaturilor. Rolul femeii în credinţele religioase şi familie era în mod egal predominant cu o mie de ani mai tărziu, aşa cum o dovedesc descoperirile de la Hacilar.
Epoca bronzului de la sfârşitul mileniului 4 în H a coincis cu formarea primelor oraşe şi organizarea politică. Rolul bărbatului în societate a luat o nouă semnificaţie cu toate că femeia a rămas simbolul fertilităţii şi cultul zeiţei mamă a continuat să înflorească. Zeiţa mamă era acum asociată cu soarele, aşa cum putem vedea din descrierile de la Kültepe unde zeiţa soare şi familia ei dominau panthenonul. Atunci când s-a introdus scrierea cuneiformă în Anatolia în mileniul 2, anunţând o perioadă istorică, numele zeilor şi zeiţelor anatoliene au fost scrise pe tăbliţe şi sigilii. Aceste documente aduc lumină asupra statutului femeii anatoliene din acea perioadă. Descoperirile relevă faptul că ele se bucură de o autoritate substanţială în viaţa administrativă şi comercială. Femeile obişnuite puteau de asemenea să îndeplinească anumite profesii şi să îşi câştige mijloacele de existenţă.
La mijlocul mileniului 2, regii şi reginele din Imperiul Hitit care au dominat în aproape întreaga Anatolie se bucurau de puteri egale şi au servit, de asemenea, ca preoţi şi preotese şefi în ierarhia religioasă. Mai multe regine hitite şi au pus amprenta asupra istoriei naţiunii în cursul îndeplinirii îndatoririlor lor religioase oficiale, fie împreună cu regele sau independent, cum a fost regina Pudehepa. Legislaţia hitită a dat o mare importanţă egalităţii dintre bărbaţi şi femei după cum putem afla din documentele scrise legate de proprietate, căsătorie, legislaţie criminală care se aplică în aceeaşi măsură atât oamenilor din popor cât şi nobilimii.
În mitologia hitită, zeiţa şef Hept, zeiţa soare a oraşului Arinna, a fost fără îndoială întruchiparea ulterioară a zeiţei mamă deja antică a Anatoliei. După colapsul Imperiului Hitit, frigienii care puseseră bazele unui regat în Anatolia centrală, au adoptat, de asemenea, cultul vechi anatolian al zeiţei mamă, transformând-o pe zeiţa sef hitită Kubaba în frigiana Cybele.
Cultul zeiţei mamă care exista deja în Anatolia încă din perioada neolitică a ajuns să domine viaţa religioasă din aşezările greceşti cum ar fi Ephesus în sec 6 î. H, unde Artemis era ultima întruchipare a zeiţei mamă. Chiar şi Afrodita, zeiţa dragostei şi frumuseţii în mitologia greacă, apare în multe opere de artă în rolul de mamă împreună cu fiul ei Eros. Artemis şi Afrodita au fost patroane ale mai multor oraşe, chiar în perioadele târzii, aşa cum o demonstrează statuile celor două zeiţe care s-au descoperit la Ephesus, Aphrodisias şi Perge.
Examinarea rolului femeii din societatea greacă din Anatolia relevă că femeia ca cetăţean se bucurau de libertăţi fundamentale, că familia ocupa un loc fruntaş şi monogamia era o practică acceptată. Cu toate acestea lumea femeilor era limitată la casă iar în casele mari ele trăiau în spaţii separate. Nu este mai puţin adevărat că dintre femeile aparţinând nobilimii şi femeiilor culte au apărut poete şi pictoriţe celebre. Faimoasa poetă Sapho din Lesbos este un exemplu.
Acolo unde rolul femeii în guvernare este cel care interesează în regatul Craian din Anatolia s-au distrus în timpul domniei lor în diferite ocazii, după moartea soţilor regine cum ar fi Artemisa I şi II.
Regina Apollonis, soţia lui Attalos I din Pergamum şi regina Sinoze şi regina Aamarstis din regiunea Mării Negre din sec III în.H au fost faimoase ca patroane dar şi conducătoare.
Sub romani se pare că femeile s-au bucurat de şi mai multă libertate decât în perioada greacă şi au fost mai active în viaţa dinafara căminului lor.
Cu toate că ele nu aveau drepturi politice, ele se aflau sub protecţia legii romane. Le întâlnim practicând diferite profesii, angajându-se chiar şi în comerţ. Multe femei anatoliene din perioada romană sunt amintite ca patroane cum ar fi preoteasa Modesta care a a construit aşa de mult în Lide, Anatonia Labina şi Sardis, Veria Phaedrina din Ephesus, Plancia Magna din Perge şi Arkhippe din Hyme.
Pentru că în Anatolia s-a răspândit credinţa monoteistă creştină în timpul epocii bizantine, Fecioara Maria a devenit o figură proeminentă ca mamă a lui Iisus în doctrinele religioase şi imaginistică. În special perioada bizantină mijlocie, portretele Mariei au început să fie văzute în semidomul din absidă, care era unul dintre sectoarele cele mai sacre ale bisericii.
Reginele faimoase care au jucat un rol important în conducere în timpul perioadei bizantine erau, de asemenea, patroane ale artelor. Elena, mama lui Constantin cel Mare, Theodora, soţia lui Iustian I, împărăteasa Zoe şi împărăteasa Eirene din perioada bizantină mijlocie nu au fost numai puternice figuri politice ci şi fondatoare a numeroase biserici şi instituţii sociale.
În perioada bizantină, femeile erau egale în faţa legii, în ciuda rolului respectabil pe care l-au avut în contextul domestic. Cu toate acestea, ele puteau să deţină proprietăţi şi era nevoie să le administreze ele însele.
O dată cu introducerea noii religii, Islamul, în Anatolia, imaginea femeii în artă a suferit o schimbare fundamentală. Pentru că nu se punea problema iconografiei religioase bazată pe imagine în Islam, identitatea religioasă a femeii ca zeiţă, mamă de zeu sau sfânt a devenit un lucru al trecutului. Cu toate că şeriat ( legea islamică), nu recunoaştea egalitatea femeii în căsătorie, divorţ, moştenire sau proprietate, ele puteau să susţină dreptul juridic şi legea oferea protecţia drepturilor de proprietate ale femeii şi celor care aveau nevoie cum ar fi văduvele şi orfanii.
Multe femei puternice din palatul otoman şi-au exercitat influenţa în decursul istoriei. Membre ale dinastiei imperiale, cum ar fi sultăniţele Hürrem, Mihrumah, Nurbanu, Hösem şi Turhan sunt amintite nu pentru puterea lor politică ci ca fondatoare de instituţii. Un număr mare de femei otomane aparţinând tuturor straturilor societăţii au înzestrat moschei şi instituţii culturale şi sociale sub sistemul de vakîf otoman.
Reformele Tanzimat din 1839, care au dus la modernizarea instituţiilor, au permis femeilor să beneficieze de posibilităţi de educaţie mai mare şi să îşi facă vocea auzită în societate. Poetele Adile Sultan şi Nigar Hanim sunt exemple de femei artist crescute la palat şi familii aparţinând claselor de sus. Oportunităţile şi drepturile obţinute la mijlocul secolul XIX-lea au fost extinse mai târziu femeilor din toate păturile sociale o dată cu naşterea Republicii Turcia.
(Material preluat şi tradus din Holiday news from Turkey)
Bediha COCOI
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Am ajuns la sfîrşitul unui mandat. Analiştii politici fac bilanţuriâ măsoară realizările şi neîmplinirile. Este cert faptul că legislaţisa privind minorităţile a fost îmbunătăţită în timpul mandatului care se încheie. Legea învăţământului este curăţită – în mare parte – de discriminări, iar legea administraţiei publice locale se află în curs de îmbunătăţire, devenin o lege, modernă, a autonomiei locale. Zestrea de instituţii ale minorităţilor a fost îmbogăţit. Insuşi Departamentul pentru Protecţia Minorităţilor Naţionale este realizarea acestui mandat.
Guvernele trec, minorităţile rămân. Ocrotirea lor este şi nu trebuie să fie o chestiune de conjuctură. Crearea şi menţinerea condiţiilor pentru păstrarea â dezvoltarea şi afirmarea identităţii minorităţilor naţionale trebuie să beneficieze de atenţia permanentă a guvernanţilorâ indiferent de culoarea lor politică. Protecţia minorităţilor naţionale este o îndatorire faţă de ţară şi ca atare trebuie depolitizată.
Minorităţile naţionale prin existenţa lor, prin contribuţia lor la viaţa culturală, ştiinţifică şi economică a ţării, însuşi spiritul pe care-l generează convieţuirea, colaborarea între diferite etnii şi naţionalităţi, coexistenţa lor constituie o bogăţie imensă care trebuie gestionată de orice guvernare la reala ei valoare.
Eckstein-Kovacs Peter
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
G.A.: Kemal Atatürk Pedagoji Koleji’nin kuruluş amacı ve Türkiye’nin katkısı nedir?
Cezmi Karasu: Kemal Atatürk Pedagoji Koleji Romanya’da 1998 yılında yapılan bir yasal düzenleme ile ortaya çıkan bir ihtiyaç sonucu kurulmuştur. Kolejin kuruluş protokolü 20 Haziran 2000 tarihinde Türkiye ve Romanya Milli Eğitim Bakanlıkları arasında imzalanmış ve kolejimiz 25. Eylül 2000 tarihinde eğitime başlamıştır. Burada kolejimizin kuruluşunda emeği geçen herkesi, özellikle eski T. C. Köstence Başkonsolosu Hayati Soysal Beyefendiyi soydaş birliklerimizi şükranla anmak isterim. Kolejimizin temel kuruluş amacı Romanya’da yaşayan soydaşlarımızın anadil Türkçe ve din dersi öğretmeni ihtiyacını karşılamaktır. Mezunlarımız Romanya’da Anaokulu veya ilkokul öğrermeni (1-4 sınıflar) ve 5-8/9 sınıflarda anadil Türkçe. Din dersi, Romence ve Ingilizce öğretmeni olabileceklerdir.
Kuruluş protokolümüze göre Türkiye Cumhuriyeti Kolejin Türkçe, Edebiyat, psiholoji ve pedagoji derslerini yürütecek öğretim üyelerini göndermektedir. Öğrencilerin Türkçe kitaplarını türkiye sağlamaktadır. Kolej şimdilik Ovidıus Üniversitesi kampüsünde öğretmini yürütmektedir.
Bu nedenle öğrencilerimize yemek ve barınma ihtiyaçları karşılamak üzere Türkiye tarafından bir miktar parasal yardım yapılmaktadır. Kolejimiz kendi binasına geçtiği zaman yemek ve barınma ihtiyacını kendisi karşılayacaktır.
G.A.: Öğrencilerimizi nasıl buldunuz? Türkçe dersleri için nasıl hazırlanıyorlar*
Cezmi KARASU: Eğitime başladığımız zaman bazı öğrencilerimizin Türkçe konuşma, anlama ve yazma konusunda zorlukları vardı. Bu zorlukları giderek aşıyoruz. Burada Mecidiye Kemal Atatürk Pedagoji ve ilahiyat lisesi’ni anmadan geçemeyeceğim. buradan gelen öğrencilerimizin Türkçe bilgisi bakımından daha iyi durumda olduklarını gördük.
Türkçe dersleri için derslerimiz dışında ek çalışmalarla, Türkçelerini geliştirmelerini sağlamaya çalışıyoruz. Ayrıca öğrencilermizin bazı toplantılara katılarak kendilerini göstermelerini sağlıyoruz örneğin bazı öğrencilerimiz Tulçea ve Köstence’de yapılan 10 Kasım Atatürk’ü Anma toplantılarında konuşmalar başarılı yaparak beğenildiler.
G.A.: Türkçe eğitimin önemi ve türkçe öğretimin geleceği hakkında neler düşünüyoruz?
Cezmi KARASU: Türkiye, Romanya’da yaşayan ve sayıları 100 000’i bulan soydaşımızın iki ülke arasında bir dostluk ve barış köprüsü olduğuna inanmaktadır. Dolayısıyla soydaşlarımızın eğitim ve kültürel gelişimine yapılacak desteğin hem iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesine, hem de bölge barışına önemli katkısı olacağını inanmaktadır. Ayrıca Türkçe eğitimin gelişmesi buradaki soydaşlarımızın Türkçe konuşan üçyüzmilyon soydaşımız ile ilişkilerin gelişmesine katkısı olacaktır.
Barışçı yaklaşımlar ile Türkçe eğitimin dünya barışına önemli katkılar sağlayacağına ve işbirliği anlayaşını geliştireceğini düşünüyorum. Ayrıca soydaşlarımızın çocuklarıyla daha fazla Türkçe konuşmaların sözünü ettiğim genel barışçı gelişme büyük katkılar sağlayacağına yürekten inanıyorum.
Bütün soydaşlarımızın Ramazan Bayramlarını ve Yeni Yıllarını kutlar, saygılar sunarım.
(Mülakat Köstence Radiıosu’nda da yayın yapılmıştır)
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
|
„Bizim peygamberimizin yolu, aşk yoludur. Biz aşk çocuklarıyız. Aşk bizim anamızdır. Aşksız olma ki ölü olmayasın.“ |
„Drumul către profetul nostru este drumul dragostei. Noi suntem pruncii acestei iubiri măreţe. Dragostea este mama noastră. Fără dragoste eşti mort. Mori în dragoste ca să poţi rămâne viu.“ |
Konuğum ben bu gece sana
Ey can, ey Canımın canı.
Ey gül, ey güzeller sultanı,
N’olur bu gece uyuma.
Gönlümü alıp götürdün,
Canı da al götür ama,
Sakın bu gece uyuma.
Sen ey dilber, ey güleç bahçe,
Sen sarhoş gönlümde huzur
Dilimde hece.
Sensiz iki dünya zindan bana
Yumma gözlerini, dur,
Sakın uyuma:
Kadır Gecemiz bu gece…
(Türkçesi M. Önder)
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
2000 yılı Romanya’da yaşayan Türkler ve Romen halkı için Mevlana konuk olmuştur.„ Türk Islam Kültüründe Tolerans mesajı“ fotoğraf sergisi ve Hz. Mevlana tanıtım kitabı ile Romanya’nın hemen hemen her köşesi dolaşmış olmuştu. Böylece kendi kültürümüzü, düşüncemizi tanıtmış olduk. Sayın Gülten Abdula, Romanya Demokrat Türk Birliği ve Elvan yayınevi kutsal görevine başlamış olmakla beraber Türk olduklarını gugrurla ispatladılar ve böyle tanıtım yapmaktan ne kadar ihtiyaç olduğunu gördüler.
Kitap tanıtım köşesine, muhterem Köstence Ovidius Üniversitesinde T.C. tarafından okutman görevinde bulunan Namık Kemal Yıldız beyin yaptığı kunuşmasını veriyoruz.
Sayın Gülten Abdula’nın yazdiği Hazreti Mevlana adlı kitabın tanıtımı toplantısına hoşgeldiniz.
Konuşmama başlamadan önce hepinizi saygı ile selamlarım. Elvan yayınevine 2000 yılında basılan Hz. Mevlana kitabına sonsuz saygılarımı getirmek isterim.
52 sayfadan oluşan eser iki kısımdan meydana gelmek-tedir. Kitabın, ilk 59 sayfa Romence, 63 sayfa ile 150. sayfa arası Türkçe yazılmıştır. Ayrıca 151. sayfa ile 158.nci sayfalar arasında ise Ingilizce bir makaleye yer vermiştir.
Kitabın Türkçe kısımında Mevlana Celaleddin Rumi’nin hayatı, düşünce sistemi, me-drese (Üniversite) hocası iken sonradan hayatını değiştirecek olan Şems adlı dervişle kar-şılaması, Mevlana’nın kendi ağızından kendini anlatması ve eserlerinden örnekler verilmesi görüyoruz.
Sayın Gülten Abdula’nın Hz. Mevlana adlı bu eseri, „2000 Yılı Dinler Arası Hoşgörü Yılı“ etkinlikleri çerçevesinde dedeğerlenmesi, günümüzde çok ihtiyaç duyduğumuz hoş-görüye ve barışa, büyük hizmet olacağı kanaatindeyim.
Romanya Demokrat Türk Birliği bu eserin basımına maddi destek vermiştir. Böylece, höşgörüye ve barışa da hizmet etmiş olmasını da takdirle karşılıyorum.
Yazarımız Gülten Abdula kitabın önsözün de „Sizleri insanları cezbeden bir milletin kültür dünyasına davet ediyorum“ diyerek başlıyor.
Ortasya’da bulunan ve Türkçe yazılan Yenisey ve Orhun anıtlarının (Abidelerinin) Yüksek Türk Kültürünün büyük bir bölgesi olduğunu, böylece Türk’ün tarihin bazıların yanlış bildiği gibi Osmanlıyla başlamadığını daha da eskilere dayandığını vurguluyor.
Mevlana, Türk kültürünün temel taşların dan biridir.
Mevlana Celaleddin Rumi, „13 asırda yaşamış büyük Türk düşünürü ve şairdir. Türk halkı Ona büyük bir ermiş niteliği vermiştir. Bunun için Mevlana sıfatını vermiştir. Çünkü Mevlana demek din büyüğü ve insanlık efendesi anlamına gelen yüksek kimselere verilen bir ünvandır.
Hz. Mevlana dil, din, ırk, renk, mezhep farkı gözet-meksizin herkezi seven, herkesle dost olan, herkesin dostluğa, birliğe sevgi ve hoşgörüye toleransa, davet eden ve verdiği öğüt toleransa, davet eden ve verdiği öğütlerle bizleri aydınlatan bir düşünürümüzdür.
Sayın Gülten Abdula mensubu bulunduğu Türk toplumunun çocuklarına hitaben „Senin kutsal vazifen kahraman atalarının yarattıkları yüksek kültürü tanımak ve sen-den sonrakilere de tanıtmaktır“ diyerek onlara görevlerini hatırlatıyor. Kitabın Türk kültürünün alfabesi olduğunu, bu alfabe ile gönül kapınız açılacak ve içine engelsiz bir biçimde sevgi, aşk, dostluk ve barış girecektir. Bu güzel değerlere günü-müzde çok ihtiyacımız var olduğunu belirtiyor.
Bu kitap el kitabı olması yanında okuyanları düşünmeye davet ederek, kendinizi bulmayı ve sizleri iyiye, doğruya güzele güzelliğe, sevgi aşka ve barışa götürmesini bekliyorum diyerek, kitabı yazmasındaki beklentisinin barış, dostluk, aşk, ve tolerans ortamı yaratmak olduğunu ifade ediyor.
Kitap, sıradan bir insa-nın öğrencinin öğretmenin ve uzmanın yani her okuycunun kolaylıkla anlayabileceği bir ifade ile yazılmıştır.
Bu kitapta 800 yıl önce yaşamış olan türklerin ve Dünyanın en büyük mutasavvıfı olan Mevlana Celaleddin Rumiyi buluyoruz. okudukça dil, din, ırk mezhep ve renk farkı gözetmeksizin bütün insanları sevmeyi onlarla dost olmayı, barış, huzur tolerans içerisinde yaşamayı, sevmeyi, sevilmeyi ve gerçek aşkı buluyoruz.
Yazarımız Gülten Abdula, Mevlana gibi büyük bir şahsiyetin değişik yön ve bakış açılarından incelese bileceğini, kitap okunduktan sonra okuyucuda, Mevlana’ nız bir başka yönününü inceleme isteği doğarsa kitabı yazmamdaki mesaj yerine ulaşmış olacaktır diyerek Romen dostlarımıza gönder-diği bir mesaj görüyoruz. Bildiğim kadarı ile Romanya’ da Hz. Mevlana hakkında yazılmış ilk Romence eser bugün tanıtımını yaptığımız ve dostumuz Gülten Abdula’nın yazıp derlediği bu kitaptır.
Bu kitabın en önemli özelliklerinden biri de Hz. Mevlana hakkında Romanya’ da ya Romence yazılmış ilk eser oluşudur. Bu ilki başaran Yazarımızı kutluyorum.
Mevlana, bütün aağlara tuttuğu hoşgörü, neşe ve umut meşalesi gibi, yüce kişiliği ile kendi çağını 13. yüzyılı aydınlamış bir varlıktır.
Zamanın başkenti ve Kültür merkezi olan Konya’da, Anadolu’da ve Islam Dünyasında dervişler, din adamları, hükümdarlar ve halk ona taçsız sultan gözü ile bakıyordu.
Çocukların dostu, yoksul ve düşkünlerin sığınağı, her düşünunince medeni cesaretin barınağı, ney, rehap ve santur çaldırıyor. „Sema“ adı verilen dans ediyor, het türlü meclise katılıyordu. Halka zulüm ve adaletsizlik eden sultan ve vezirlere nasihat ve sitemleri ile mahçup ediyordu.
Kimseleri cesaret ede-meyeceği geniş fikirler söylüyor. Kötüler ondan korkuyor fakat iyi bilginler, temiz devlet adamları esnaf ve kölüler, hatta başka dinlere mensup geniş görüşlü insanlar da ona gönülden bağlanıyorlar.
Mevlana şiirlerinde „Tek varlık, ilahi aşk ve insan sevgisi“ temalar işlemiştir. Evrende tek varlık vardır. O da Allah’tır.
Çevremizde gördüğünüz herşey Allah’ın birer yansımasıdır. Şöyle ki Insanın tesiri ilk denizin üzerinden havaya uçan su zervekirlerine buhar deniliyor. Bunlar yukarda birleşince bulut oluyor damla damla aşağı inince yağmur oluyor. Yağmur suları toplanıp sel oluyorlar. Seller ırmaklar,ırmaklar nehir olur, bunlar ulaşıp karışınca tekrar deniz haline gelir. Şu halde, deniz, buz, buhar, bulut, yağmur, sel, ırmak, nehir hepsi de suyun çeşitli görüntüleridir. Hepsinin de suyun çeşitli görüntüleridir. Hepsinin aslı orijini sudur. Tıpkı onun gibi kainattı var sanılan bütün nesneler, varlıklar.
Allahın sıfatlarının başka görünüşleridir. Hepsinin aslı Tek olan Allah’tır, diye ifade ederler. Hz. Mevlana felsefesine göre her şey hakkın bir görünümdür.
Güzel çirkin, iyi-kötü, suçlu-suçsuz, varlıklı, yoksul, Hristiyan- Müslüman, siyah beyaz, hepsi eşit olarak tanrı’nın görünümleridir, Tanrı’yı insanda ve onun bütün yaratık-larında görerek, sevmek, hiç kimseyi suçlamamak bu felsefenin temel ilkesidir.
Sonsuz bir insan sevgisi, sınırsız bir hoşgörü Hz. Mevlana’nın gönderlik yaşamında ve eyleminde de görülür. Onun felsefesi, tüm insanlığı kucaklayan iletisi „Ne olursan ol ge“ yüzyıllar boyunca Mevleviliğin temel öğretisi olmuştur. Mevlananın 13. asırda bir çeşit hümanist gözemciliğin çağı olmuştur.
Tasavuuf insan beden ve ruhten oluşmuştur. Allah’ın yarattığı en kıymetli varllık insandır. Çünkü Allah’ın sıfatları tam olarak insanda vardır. Ayni zamanda insanın gönlü, Allahın kabesi sayılır. Her ilahi büyütlük insan gönlünde oluşur. Bu sebeple bir insanı üzmek, onun gönlünü yıkamak kabeyi yıkmak.
Türk tasavvuf düşünüşü bir anlatımlarını yalnız şiirle sözle yapmadı. Aynı zamanda müzik, hat, minyatür ve dans gibi güzel sanatlardan yararlandığını kitabı okuyunca anlayacağız. Ney adı verilen müzik aletlerin özel bir yeri vardır.
Papa 23, John 1958 yılında yaptığı iletisinde, katolik dünyası adına Mevlana’nın anısı önünde saygıyla eğildiğini bildirmiştir.
Ünlü Alman şairi Göthe, Mevlana’nın şiirinden almancaya çevirilerinden okuyarak, yazdığı şiirlerden esinlenmiştir.
Ünlü ressam Rembrant bir minyatürden yararlanarak Mevlana’nın bir resmini yapmıştır. Mevlana’nın bu resmi Gülten Abdul’nın yazdığı bu kitapta olduğu gibi birçok kitabın kapak resmi olmuştur.
Böyle bir esere bilimsel danışmanlık yapmaktan onur duyuyorum.“
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Şiir çevirmek, olmayacak duaya âmin demektir. Çevirmenleri ürkütegelen traduttore traditore deyimi ilk kez şiir çevirisi için söylenmiş olsa gerek. Bunu, ünlü romen şair Tudor Arghezi, Eminescu – Poezii (editura Minerva 1977) için yazdığı önsözde (cuvânt înainte),… ştim cu părere de rău că lacătul limbilor nu poate să fie descuiat cu cheile străine… ve … poezia nu poate să fie tălmăcită, ea poate fi numai apropiată. Poezia aparţine limbii mai mult decât proza, sufletului secret al limbii… sözleri ile çok güzel açıklıyor.
Lucian Blaga gibi, bir filozof şairi -edebi, estetik ve anlam gibi açılardan ödün vermeksizin – çevirmeye kalkısmanın, benim için, düşülküsel (utopic) bir hedef olduğunu çok çabuk anladım.
Sonuç olarak, onun çevirisi yerine, belki uğurlu Blaga dağının eteklerinde (la poalele impunătorului munte Blaga) bir yer bulabileceğini umuduğum ve şu şiirimi size yazabildim için çok şefkatlıyım.
Oss (Hollanda), 19 mart 1995
Derin bir sessizlik
Egemen çevremde;
Duyuyor gibiyim
Ay ışınlarının
Camlara çarpışını.
Göğüsümde ansızın uyanan
Yabancı bir ses
Söylüyor içimde
Benim olmayan
Bir özlemin türküsünü.
Deniliyor ki,
Yaşamdan nasibini almadan
ölmüş nice insanlar
Damarlarda henüz taze kanları
Canlı tutkuları ile
Karanlıklardan kaçıp
Giriyorlar bizim içimize
Yarıda kalan yaşamlarını
Bıraktıları yerden
Sürdürmek için.
Derin bir sessizlik
Egemen çevremde;
Duyuyor gibiyim
Ay ışınlarının
Camlara çarpışını.
Kim bilir hangi göğüste
-Belki yüzyıllar sonra-
Söylerim belki ben de
Derin sessizlik anlarında
Yalnız benim olan
Özlemlerin türküsünü.
İhsan Akay, hukuk çevirmeni
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Anul 2000, anul convergenţelor religioase, a fost pentru Comisia de Cultură a Uniunii Democrate Turce o bogată experienţă în ceea ce priveşte paleta largă de acţiuni dedicate acestui eveniment.
Expoziţia fotodocumentară reunită sub genericul „Cultura turcă-islamică, mesaj de toleranţă“ a prezentat imagini, citate şi versuri ale unor personalităţi de marcă al culturii turce care au militat pentru ideea de convergenţă spirituală, de regăsire sufletească. Expoziţia ca şi prezentarea de carte a marelui gânditor turc al secolului al XXIII-lea au întregit această idee, mai ales că astăzi umanitatea se confruntă cu atâtea ciocniri de idei puse mai ales pe seama religiei datorită necunoaşterii. Consecinţele sunt fanatismul şi intoleranţa.
Trebuie ştiut că Allah, Dumnezeu şi Yahve reprezintă unicul Creator al tuturor lucrurilor văzute şi nevăzute. El este stăpânul întregii lumi. Fiecare ne rugăm în felul nostru pentru bine şi prosperitate, pentru calea dreaptă. Aşezat pe covoraşul de rugăciune, turcul musulman, ajutându-se de mătănii, singur doar cu Allah şi păzit de îngeri nevăzuţi se roagă pentru binele lui şi al omenirii, pentru linişte şi pace. La încheierea rugăciunii el spune: „Pacea fie cu voi“.
Religia musulmană acceptă pe cei 28 de sfinţi premergători lui Iisus. Coranul îi dedică acestuia un capitol întreg, ceea ce înseamnă convieţuire religioasă plină de înţelepciune.
In viaţa omului credinţa, nădejdea şi dragostea sunt trei elemente de bază care formează un om perfect. Dragostea, însă, rămâne forma superioară a frumosului, pentru care filozofia turcă islamică a pledat mereu. Fără dragoste nu se poate ajunge la Allah.
Mevlana Celaleddin Rumi, filozoful secolului al XVIII- lea, care a pledat pentru iubire absolută este considerat de lumea apuseană şi cea orientală, cel mai mare filozof şi om de cultură din ultimii 2000 de ani. Din păcate, numele lui este legat de cultura persană, fiind numit exponentul acestei culturi ceea ce este cu totul eronat.
In concepţia lui Mevlana inima este compartimentată în aşa fel încât toţi marii luminaţi ai lumii îşi găsesc locul. Această compartimentare îi dă această aură a spiritului universal.
Iată cum gândeşte Mevlana compartimentarea spirituală a inimii.
In partea stângă sus se află esenţa divină, adică adevăratul Muhammed. Mai jos este natura divină reprezentată de inspiraţia Iisus, inspiraţia umană.
Partea centrală a inimii este găzduită de spiritul lui David, care reprezintă lumea de dincolo de forme.
In partea dreaptă, jos, se creează o supraconştiinţa, adică casa lui Moise, casa fiinţei umane care legătură cu lumea imaginaţiei.
Tot în dreapta, sus, se află inima lui Avram, percepţia spiritelor. Sediul egoului îl are protector pe Noe şi contolează lumea formelor. In sfârşit corpul este controlat de casa lui Adam. Acesta controlează lumea naturii şi omul în întregul lui.
Mevlana este turc şi va rămâne turc, chiar dacă întreaga sa operă a fost scrisă în limba persană. Este adevărat că cele 26.000 de strofe au fost scrise în limba pomenită mai sus, dar trebuie să specificăm că limba literară folosită de literaţii vremii respective era persana.
Mevlana aparţine nu numai culturii turce ci şi culturii universale. Dansul sacru, Sema, este dansul dervişilor care recrează lumea pe calea muzicii. Prin cele două componente musulmanul turc se apropie prin muzică de divinitate măsură încât acesta se contopeşte cu aceasta.
Pe un fundal istoric şi cultural, Anatolia, mozaic de religii, deseori frământată de ciocniri de idei, devine leagănul în care Mevlana apare ca o constelaţie reconcilierii, iubirii, prieteniei şi frăţiei.
„Mevlâna eserlerinde insanı yüce bir varlık olarak görür. Zira insan yalnızca şu topraktan yaratılan et, kemik ve kandan ibaret bir yaratık değildir. Insan; Allah emanetini – dini* yüklenmiş, meleklerden daha üstün olan ve Cenab-ı Hakk’ın tecellisine ayna olarak yaratılan ulvî bir varlıktır.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Eski Ramazanlarda başta Istanbul olmak üzere büyük şehirlerimizde, kasaba ve köylerimizde mahalle bekçilerinin sahur zamanını mani söyleyip, davul çalarak halka haber vermeleri adettendi. Bu adet bugün mani söyleme biçimi çoğu yerde unutularak sadece davul (maalesef teneke) çalarak halkı uyandırmak biçiminde yaşamaktadır.
Ramazan manilerini birarada toplayan, halk edebiyatımızda “Ramazanname” adıyla anılan eserler sadece dil ve edebiyat açısın dan değil; dinı, tarihi, coğrafi, sosyal yönlerden de değerli bir hazine gorünümündedir. Bu tür eserlerin en zengin ve değerli olanı arkadaşımız rahmetli Prof. Dr. Amil ÇELEBIOĞLU’nun yayına hazırladığı Ramazanname’dir. Bu eser yukarıda belirttiğimiz alanlar dışında mutfak tarihimiz için de önemli bir belge gorünümündedir. Yemeklerimizi, bunların özelliklerini biraz da mizahi bir anlatımla sergileyen bu maniler kitap içerisinde çeşitli bölümlerde yer almaktadır.
Kitapta yeralan yemekler bölümünü bir örnek olarak aşağıya alıyoruz:
“Bizlerde hiç olmaz gurur
Olasın alemde sürur
Ağam ol hab-ı gafletden (gaflet uykusundan)
Uyan oldu vakt-ı sahur
Cümlesinin başı ekmek
Garib yiğit harcı keşkek
Yağlı lokum samsa börek
İftar vakti yenir tek tek
Muhallebi hoşça taam
Afiyetler olsun ağam
Yağlı pirinç pilav ile
Ekşi aşa olmaz kelam
Paçacıda koyun başı
Fenerime attı taşı
Sahur vaktinde sultanım
Yeyin soğucak sütlaşı
Hoş severler enginarı
Renginde rengi sari
Etli kulak çorbasina
Kullanırlar ekşi narı
Tavuk çorbasının hası
Her gece ederim yası
Hiç ana paha mı olur
Bin altun değer bir tası
Siniye kaşık dökesin
İftarı evvel çekesin
Ehl-i keyfe göre hoştur
Kaymağa şeker ekesin
Ye kebabı biberlice
İç şerbeti anberlice
Başka bir güzel taamdlr
Kadayıf da şekerlice
Güzeldir vişne hoşafı
Şeker içi olsa safi
Uzüm turşusun sorarsın
O dahi insana nafi”
Ramazan manilerini davulu eşliğinde söyleyen bekçi ya da görevlilere halk Ramazan ortasında ve sonunda gönlünden kopan bir ücret ya da armağan verirdi. Buna halk arasında “bahşiş” denir. “Ramazan davulcusu tutma geleneği” ülkemiz dışında Balkanlar ve KKTC’de de dinamik bir biçimde yaşamaktadır.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
In religia musulmană există două mari sărbători sfinte, fiecare purtând o altă semnificaţie.
Sărbătoarea Ramazanului rămâne însă cea mai mare pentru musulmani.
Timp de o lună, cât ţine postul, credinciosul mânâncă şi îşi potoleşte setea de la apusul soarelui până la prima geană de lumină a dimineţii. Şi în toate aceste zilele se spun rugi de mulţumire şi împlinire, de pomenire a morţilor şi de preamărire a lui Allah şi a cărţii sfinte, Coranul. La sfârşitul acestei perioade musulmanul se simte uşurat, fericit şi toate acestea le arată în bucuria cu care întâmpină Sărbătoarea Ramazanului.
In această lună a postului toţi, bogaţi şi săraci se simt egali. Bogatul învaţă să ştie ce înseamnă sărăcia, seceta şi foamea. Invaţă să-l respecte pe cel ce munceşte. In fiecare seară cel bogat are invitaţi la masă vecini, subalterni şi prieteni.
La masă sunt invitaţi şi creştini, prieteni împreună cu familiie lor. Toată luna postului se umblă cu colindul pentru a-i trezi la masa din zori (sahur), pe cei ce postesc. Se cântă şi se spun manele. Iată una din ele:
Mănâncă cu poftă chebabul
Şi bea cu plăcere compotul
Dar nimic nu are preţ
Precum cadaiful cu şerbet.
Acest obicei era întâlnit până nu demult şi la turcii din Dobrogea.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Çeşitli nedenlerden kaynaklanan toplumsal değişmeler eski Ramazan eğlencelerini, iftar sofralarını büyük olçüde etkiledi. Yalnızca belli yaşlarda olanlarımız da “anıları” var yaşayan.
Geçmişin görkemli yaşayışının izlerini taşıyan, nostaljinin buruk hazzını duyuran iftar sofraları Ramazan ayında büyük kentlerimizin ötellerinde turistik ve kültürel bir animasyon olarak varlığını sürdürmektedir.
Bu tür oteller eski Ramazan gecelerini yaşatabilmek için salonlarını özel olarak dekore ettirmekte, “İftar Sofrası” adını verdikleri bu gecelerde yiyecek ve içecekleri eski Türk -Osmanlı mutfağından seçmektedirler.
Konuklara servisi geleneksel kıyafetler giymiş garsonlar yapmakta, oturulan sandalyeler üzerine sırmalar işlenmiş kadife kılıflar takılmaktadır. “Şerbetçi”, “Kahveci Güzeli”, “Tatlıcıbaşı”, “Yoğurtçu” vb. tipler dekora zengin bir gorünüm katmaktadır.
Ezan ve oruç dualarıyla başlayan iftar yemeğinin sonuna gelinip tatlı ya da meyve ikramına başlandığında özel olarak yükseltilmiş etrafı işlemeli kadifelerle çevrilmiş platform üzerinde tasavvuf müziğinin içli nağmelerini dinleten “fasıl heyeti” programa başlayarak dinleyicilere hoşca vakit geçirtmektedir.
Bu arada yemek üzerine isteğe bağlı olarak çay -kahve ikramı fasıl heyetinin ilahi türü müziği eşliğinde devam etmektedir.
1993 yılı Ramazan ayında Adana’da Zaimoğlu Oteli’nde eski Ramazan geleneklerinin birisinin bütün görkemiyle yaşatılmakta olduğunu gordük. İftar yemeği bittikten sonra hesabı ödeyip gideceğimiz sırada hesap pusulasıyla birlikte eski dönemlerde uygulanan “Diş kirası” olarak adlandırılan, otelin küçük bir kese içerisine konulmuş hediyesi (otelin bastırdığı “İftar Yemekleri” kitabı) müşterilere verilmekteydi.
“Diş kirasını” eskiler çok iyi bilir. Osmanlı döneminde zengin köşk ve konaklarda eşe dosta verilen iftar yemeklerinin yanı sıra fakir fukara için hazırlanan sofralarda da hani sadece bir kuş sütü eksik olurdu. Bu sofralara aileye kendisini yakın bulan herkes Tanrı misafiri olarak çat kapı gelebilir, besmeleyle orucunu açar, hayır duasını ederdi. Teravih namazına giderken bunlara kadife keseler içerisinde birkaç kuruş dünyalık vermek de adettendi. Yemeğe katılan eşe dosta da “Diş kirası” verilirdi. Bu para değildi. Gümüş tabakalar, kehribar tespihler, oltu taşı ağızlıklar vb. leri.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Bayramlar, bir dizi gösteriden oluşur, onların biçimlenişini, kurallarını gelenek belirlemiştir. Bayram bir topluluğun bütünü için ve bütününce düzenlenen uygulanan törenlerin bileşimidir.
Dini bayramların günleri kameri takvime göre hesaplandığı için her yıl dönümünde güneş takviminin aynı günlerine rastlamaz. Yılda on gün geriler. Uzun bir zaman dilinizdebayramların mesimde yapılmasını sağlayarak bir bayramlarıdır. Bu bayramların başlıca özelliği dost ve akrabaların birbirlerini karşılıklı bayramlaşmak için ziyaret etmeleridir. Küçükler hediyeler vermesi töredendir. Çok yaşlılar evden çıkmazlar, onların bayramlaşma ziyaretlerini iade etmesi beklenmez. Herkez onların ellerini öpmeğe gider, Ramazan bayramında şeker ikram edildiği için şeker bayramı da denir.
Tekirdağ’da Ramazan ve Kurban bayramıyla ilgili adet ve inanmalara baktığımızda Islami kültürden pek fazla ayrılmadığını görüyoruz. bayram namazına gitme namazdan çıkınca bayramlaşma, kurban bayramında kurban kesme, etlerin üç parçaya bölünüp dağıtılması, bayram ziyaretlerine gitme islamiyetin gereğindendir.
Arife günü bayram gününün yemekleri hazırlanır. Çörek ve lokma yapılıp komşulara dağıtılır. Arife günü mutlaka peksimet veya kolaç pişirilir.
(Romen Türklerinde ise, Arife günü çörek, şerbet ve ev helvası dağıtılır.)
Bayramdan bir hafta önce temizlil yapılır. Bayram sabahı erken kalkılır. kızlar erkenden kuyudan veya çeşmeden su getirirler. Erkekler bayram namazı için camiye giderler. Kadınlar küçük çocuklara bayramlıklarını giydirirler. Erkekler namazdan çıkınca iki üç el tabanca veya tüfekle ateş edilip namazını bittiği haber verilir. Namaz bitene kadar oruçlu durulur. Camide bayramlaşılır.
Arife günü hazırlanan ufak somun ekmekler komşulara dağıtılır.
Erkekler camide eve gelince evde bayramlaşılır. Yemek yenir.herkes önce akrabaları sonra komşu ve hastları ziyaret ederek bayramlaşır.
Bayram sabahı mezarlık ziyaret edilir. Ramazanda herkes tatlı yapar. Daha çok baklava yapılır. Eğer o evin damadı varsa tatlıyı ilk olarak o açar. Bazan baklavanın içine para koyarlar.
Bayram sabahı bayramlaşmaya gelen bekçi ve çöplülere bahşiş verilir. Bayramlaşmaya gelen küçüklere para, büyüklere mendil verilir,
Eskiden köylerde çocuklar ellerine bir sopa alıp „ooo kara dere“ diyerek ev ev dolaşıp bayramlaşarak, bayram için yapılan küçük çörekleri toplayıp sopalarına takarlamış.
Bayram sabahları davulcu her evi tek tek gezerek davulcu manileri söylerler. Bir örnek verelim.
Şekerim var ezilecek
Tülbentlerden süzülecek
Bekletmeyin davulcuyu
Çok yerim var gezecek
Davulcu hangi eve gelirse ev sahibi daha önce davulcu için hazırlanan hadiyeyi yahut parayı verir. Yine eskiden köylerde 10-15 yaş arası çocuklar toplu halde ev ev geyerek para, hediye vermezse „ak taş kara taş, vermeyen kutsuz baş“ diyerek ev sahibi kızdırır, ona beddua eder.
(Doç Dr. Erman ARTUN – Tekirdağ halk kültürü araştırmaları, sayfa 81,82)
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Ülkemizde müslüman ailelerde aile içi ve misafir yemekleriyle toplu olarak yenilen yemeklerin sonunda sofradaki en yaşlı kişilerden birisi sofra duası okuyarak yemeği bitirir. Sofra duaları Yüce Allah ‘ a verdiği nimetlerden dolayı şükretmek; yemeğe katılan kişiler için sağlık, başarı dilemek; yemeği hazırlayan ve verenlere teşekkür etmek için okunur.
Aile sofralarında dede ya da baba tarafından okunan sofra duaları; geniş katılımlı toplu iftar yemeklerinde bu konuda deneyimli, bilgili, sesi güzel, repertuarı geniş duahanlar tarafından icra edilir. Yaygın bir uygulama sofra duasından sonra, yemeğe katılanların yemekten sonra bir lokma daha alması biçimindedir.
Çok çeşitli ve geniş kapsamlı Arapça sofra dualarının yanında, Türkçe manzum ve nesir olarak yazıya geçirilmiş olanlar da mevcuttur.
Sofra duaları bugün de başta iftar sofraları olmak üzere, toplu olarak yenilen yemeklerin sonunda geleneğine uygun bir biçimde yaşatılmaktadır.
Ayrıca dua asker ocağında, okul öncesi eğitim kurumlarında, yatılı okullarda yemeğin başında kısaltılmış ve şiirleştirilmiş bir biçimde icra edilmektedir. Öğretmen, komutan vb. kişilerin tekrarlatmak biçiminde yaptırdığı sofra dualarına:
„- Tanrımıza hamd olsun
Milletimiz sağ olsun
Afiyet olsun.”
ya da
„- Artsın eksilmesin
Taam (yemek) dökülmesin
Afiyet olsun.” örneklerini verebiliriz.
Bu bağlamda yemeğin sonunda hem yemeği ikram edenlere teşekkür etmek, hem de dua etmek amacıyla şu sözler de söylenir:
“Elinize sağlık.”
“Kesenize bereket.”
“Ziyade olsun.”
“AlIah’a çok şükür.”
“AIlah daha çok versin.”
“Hacı sofrası olsun.”
“Soframıza Halil Ibrahim bereketi gelsin.”
Bu bölümde yemek ve iftar dualarından en yaygın olan birkaç tanesinin eski harflerle yazılışı ve okunuşu ile anlamını vererek aşagıya aktarıyoruz.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Okunuşu:
Eüzü billahi mineşşeytanirracim. Bismillâhir- Rahmâni’r – Rahim.
“Elhamdülillâhillezi kâle fi kitabihil kerim. Kulu veşrebu velâ tusrifü innehu la yuhibbul musrifîne. Vessalâtu vesselâmu alâ rasulinâ Muhammedin yuhibbul eskıyâu’l-agnıyâu veImut’ ımîne. Ve alâ âlihi ve ashâbibi muhibbîne’l-fukarâi velmesâkîn. Et’amenâ vesakânâ ve cealenâ mine’l-müslimîn. Ve rahmetullahi ve berekatuhu ala sahibi’t-taami ve’l-akilın. Allahummece’al ni’metenâ daimen. Ve devletenâ kaimen. Ve evladena salihan. Vela tusallit aleyna zalimen. At’amena Allahu min taami’l-cenneti. Ve sakânâ Allahu min şerabi’l-kevser. Ve zevvecenâ Allahu bihuri’l-în. Bi hurmeti seyyidi’l-murselîne. Velhamdu lillahi Rabbi’l-âlemin. El fâtiha.
Anlamı; Rahman ve Rahim olan Allah’ın adiyla. O kitabinda şöyle buyurdu: Yiyiniz, içiniz, (ancak) israf etmeyiniz. Muhakkak O israf edenleri sevmez. Salat ve Selam Peygamberimiz Hz. Muhammed üzerine olsun ki, O yemek yediren zengin cömertleri sever. Salat ve Selam fakir ve yoksulları seven yakınları ve arkadaşlarına da olsun. Bizi doyuran, susuzluğumuzu gideren, bizi müslümanlar sınıfında kılan Allah’a hamd olsun ve O’nun Rahmet ve bereketi yemek sahibi ve yiyenler üzerine de olsun. Allah’ım nimetimizi devamlı kıl. Devletimizi ayakta tut, çocuklarımızı salih eyle ve zalimleri bizden uzak tut. Allah’ım bize cennet taami yedir, bize havz-ı kevserden (kevser havuzundan) içir, bizi hurilerle evlendir ve dualarımızı peygamberlerin seyyidi Hz. Muhammed (s.a.s.) hürmetine kabul eyle. Lillahi Taalel Fatiha.
Okunuşu: Allahümme, leke sumtü ve bike amentü ve aleyke tevekkeltü ve ala rızkıke eftartü. Ve savmel – gadi min şehr-i remazane nevveytü fağfirli ma kaddemtü ve ma ahhartü.
Anlamı: “Ey Allahım, senin rızan için oruç tuttum, sana iman ettim, sana dayandım, senin rızanla orucumu açtım. Ramazan-ı şerif ayının yarınki orucuna da niyyet ettim. Benim geçmiş ve gelecek günahlarımı bağışla.”
Okunuşu: Allahümmel Ya vasial -magfireti igfirli, veli – valideyye ve lil-muminine yevme yekumül hisab.
Anlamı: “Ey bağışlaması bol olan Allah ‘ım. Beni, anamı, babamı ve bütün iman edenleri hesab gününde magfiret buyur (bağışla) bütün günahlarımızı affeyle!..”
Okunuşu: Eftara indekumus-saimune ve ekele taamekümül- ebraru ve sallet aleykümül-melaikeh.
Anlamı: “Sofranızda böyle oruçlular iftar etsin. Yemeğinizi iyiler yesin. Ve melekler üzerinize sizlere duada bulunsun.”
Sofra duası çagdaş şiirimize de konu olmuştu. Aşağıda Prof. Dr. Ibrahim Agah ÇUBUKÇU’nun ‘’Kıssalar, Hisseler ve Dualar“ kitabından aldığımız bir örnek bulacaksınız.
Rabbimiz hamdolsun nimeflerine
Biz kuluz muhtacız himmetlerine
Her varlikta gizli başka hikmetin
Yedik, içtik, doyduk, çok bereketin
Rezzak sıfatınla bize rızık ver
Aç kalırsak ekmek katık azık ver
Her zaman huzurla ekmek yiyelim
Birlikte el açıp şükür diyelim.
Amin…
Ismail Daud
Rahmetle gelir hep
Ne kutsaldır Ramazan,
Soydaşlara mesut zaman.
Sevgi verir her zaman.
Iftar, teravih, sahur
Islam’da olgun, vakur,
Her yer, her yanda huzur
Ne mutludur Ramazan.
Gürül gürül özdeşler
Coşar hep müezzinler,
Salavatlar, aminler
Ne şirindir ramazan!
Fitre ve zekat ayı
Yardımda yoktur sayı
Yenilendirir dünyayı
Ne berraktır Ramazan!
Ummetini nebi kulu
Oruşların Kur’an yolu
Namazlar ilham dolu,
Ne ferahtır Ramazan!
Gider bir gün akşamla,
Bırakır bizi gamla
Hediyesi bayramla
Ne refahtır Ramazan!
Kadrini hep saymalı
Gerçek mumin olmalı
Sevabına dalmalı
Ne güzeldir Ramazan!
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Se face oarecum diferentiat, în funcţie de consis-tenţa organelor respective şi de cantitatea apei pe care o conţin. În general, pentru a nu repeta la fiecare plantă, se recomandă ca uscarea să se realizeze la umbră, materialul botanic fiind aşezat pe hârtii curate, albe, pe rogojini sau gratii, într-un strat subţire. Fructele, seminţele şi organele din sol se pot usca la soare, despicându-le pe acestea din urmă în 3-4 părţi. Alte organe (flori, frunze, chiar unele fructe) se decolorează la soare, pierzând astfel aspectul comercial, precum şi o parte din substanţele active. Se recomandă ca uscarea organelor colectate să se realizeze în timp cât mai scurt, pentru a-şi păstra culoarea în mod uniform. De aceea, dacă la transport s-au lipit între ele, se desfac înainte de a le pune la uscare, iar în timpul uscării se întorc zilnic. Nu este permis să se amestece diferite plante puse la uscare deoarece perioada de uscare diferă, iar separarea lor după uscare va fi imposibilă. Este chiar periculos să le amestecăm cum am colectat deoarece unele plante medicinale devin toxice sau iritante.
După uscare, probată prin zdrobirea uşoară între degete a frunzelor, florilor, materialul vegetal se ambalează în pungi de hârtie (în nici un caz pungi de plastic). Pungile se închid lejer şi se depozitează in loc uscat, ferit de praf şi de insecte. Materialul de flori, frunze şi chiar corpul plantei (herba) poate fi păstrat 1-2 ani, coaja, tuberculii, rizomii şi rădăcinile îşi păstrează proprietăţile terapeutice 3-5 ani. După aceste perioade nu vor mai fi păstrate sau folosite.
Substanţele utile se extrag din organele plantelor, în general, fie cu ajutorul apei (de obicei fierbere), fie cu ajutorul unui solvent, cum ar fi de pildă, alcoolul.
Organele plantelor se fărămiţează în fragmente mici (frunze, flori, planta erbacee- până la 5 mm, frunzele pieloase – până la 1mm, tulpinile, coaja si organele subpământene – sub 3mm, fructele si seminţele – sub 0,5 mm).
Problema cea mai dificilă este aceea a raportului dintre plantă şi mediul de extracţie, care nu poate fi generalizat, deoarece nu este în funcţie numai de plante şi organele folosite, ci şi de afecţiunea totală. Astfel pentru stomatita se pun 3 linguriţe flori de muşeţel la o cană de apa, iar pentru colita doar 1-2 linguriţe; pentru diskinezie biliară se pune o jumătate linguriţă de plante de rostopască la o cană de apă, iar de la iarba mare, 4 linguri.
In general s-ar putea aprecia ca favorabil raportul de 1-2 linguriţe de plantă la cana de apă (200-250 ml). Vasele în care se prepară medicamentele din plante să fie emailate sau inoxidabile şi prevăzute cu capac; iar strecurătoarea din fibre vegetale (tifon).
Multă precauţie cu rostopască, pelinul şi vâscul.
Preparatele din plante se folosesc mai ales intern, adică se administrează pe cale bucală, dar şi extern, când se iriga cavităţile sau se aplica pe locuri dureroase.
Infuzia (ceaiul sau opăreala) se prepară de obicei din flori, frunze şi părţile aeriene (herba) ale plantelor erbacee în proporţie de 3-6% dacă nu avem indicaţie exactă. Planta se umectează 5 minute în proporţie de 1 la 3 părţi apa rece, după care se introduce în apa clocotită şi continuă fierberea slabă (pe baie de apă) înca 5 minute. Se lasă în repaus 15- 30 minute şi se strecoară presând materialul fiert. Lichidul obţinut (ceaiul) îşi păstrează calităţile circa 12 ore.
După ultimele cercetări infuzia se poate realiza şi astfel: se taie plantele proaspete şi se pun într-un vas de sticlă sau alt recipient nemetalic. Se fierbe apa, se trage de pe foc şi se toarnă peste plantele pregătite.
Plantele proaspete nu se lasă să stea în vas (infuzat) pentru ca ceaiul să “tragă” – decât foarte scurt timp (ajunge ? minut). Ceaiul trebuie să fie foarte deschis la culoare: galben deschis sau verde deschis. Plantele uscate se lasă să stea ceva mai mult timp la infuzat 1-2 minute. Un ceai astfel preparat este mult mai sănătos şi mai plăcut ochilor.
Bediha Cocoi
Nu mai constituie pentru numeni un secret că dantelele au devenit, pe bună dreptate, un „copil iubit“ al modei, pătrunzînd în viaţa noastră de fiecare zi. Un guler sau un cordon croşetate şi purtate pe cea mai simplă rochie, o batistă avînd pe margine dantelăria de vremea bunicii şi aranjată fantezi la reverul unui taior conferă graţie şi feminitate. Fără a pomeni de efectul decorativ pe care îl poate avea în interiorul locuinţei o faţă de masă realizată din cele mai simple motive
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Okutman geldi. Derse başladık. Türkçe öğreniyoruz. Türkçe kolay bir dildir.
Türk (Türkçeyi) dilini öğrendikten sonra Üniversiteye gireceğiz.
Ben, Türk Dili Fakültesine girmek istiyorum.
Sen, Dişçi Fakültesine mi gireceksin? Dişçi mi olacaksın? Türk Dili öğrenim için Türkçe öğrenmek lazımdır. Her öğrenci Türkçe öğrenmek zorundadır.
Türkçe ince bir dildir. Kibar insanlar başkalarına saygı (hürmet) gösterirler. Büyüklere sen demezler, siz derler.
Öğrenciler, profesürlere, okutmanlara;
- Hocam, derler
okutman: lector hoca: profesor, lector öğrenmek: a ünvğia
girmek
Dişçi Fakültesi
ince dil
Sayılar
on bir (11), on iki (12), on üç (13), … (14), …. (15), … (16), … (17), … (18), … (19), yirmi (20)
- Niçin Türkçe öğreniyorsunuz?
- Üniversiteye girmek için.
Hangi fakülteye gıreceksınız?
…………………………………..
- Arkadaşınız hangi fakülteye girmek istiyor?
…………………………………..
Ekzacı Fakültesine kimler girmek istiyor?
…………………………………..
Başka fakültelere girmek isteyenler var mıdır?
Fen fakültesine girmek istiyen on beş arkadaş var.
Kimler Hocam diyeceksiniz?
9, 7, 12, 3, 14, 2, 8, 13, 16, 5, 7, 6, 15, 19, 4, 18, 11 …
Ikinci şahıs: Siz: Siz geldiniz.
Üçüncü şahıs: Onlar: Onlar geldiler.
Alıştırmalar:
„Başladık“ kelimesi kaç hecelidir? Birinci hece kaç harflidir? Kaçı sessız, kaçı sesli harftır?
Ikinci hecenim hangi harfı sessizdir, hangisi seslidir?
„Öğreniyoruz“ kelimesi kaç hecelidir?
Bu kelimede kaç sesli var? Hangilleri?
Şu cumlelerde eksik bırakılan fiilleri yazınız:
Ben başladım.
| ben = eu | ben geldim = eu am venit |
| sen = tu | sen geldin = tu ai venit |
| o = el, ea | o geldi = el, ea a venit |
| biz = noi | biz geldik = noi am venit |
| siz = voi | siz geldiniz = voi aţi venit |
| onlar = ei, ele | onlar geldiler = ei, ele au venit |
Test
Conjugaţi verbele başlamak (a începe) şi öğrenmek (a învăţa) după ce le-aţi despărţit în silabe.
ben öğreniyorum ben başladım
sen ---------------- sen -----------
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Günaydın, yeni yılım,
Güzel yılım!
Bembeyaz karlarla,
Türlü türlü meyvalarla
Geldin yurdumuza.
Bu yıl
Daha olgun, daha iyi,
Daha bilgili
Bir çocuk olacağım.
Günaydın, yeni yılım,
Güzel yılım!
Seni boş geçirmiyeceğim.
Doğan Kardeş’ten
Rıza AKDEMİR
Bir çiçek bahçesidir
Benim ışıklı Türkçem
bülbüllerin sesidir
Benim ışıklı Türkçem
Denizler kadar engin
Dünyalar kadar zengin
En güzeli ahengin
Benim ışıklı Türkçem
Bir bahar havasıdır
Anamın duasıdır
Dillerin en hasıdır
Benim ışıklı Türkçem
Bir muhabbet gülüdür
Meleklerin dilidir
Her şeyden sevgilidir
Benim ışıklı Türkçem
Allah’a niyazım O
Elimdeki sazım O,
Şiirim O, sözüm O
Benim ışıklı Türkçem.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Nasreddin Hoca eşiğine binmiş olarak bir yere gidereken,öğle ezanı okunmağa başlamış. Aynı zamanda bir su kenarından geçmekte olduklarından abdest alarak namaz kılmaya karar vermiş.
Hayvanını durdurark inmiş. Cübbesiyle sarığını eşeğin sırtına koyduktan sonra su kenarına varıp abdest almağa başlamış.
Bu sırada ordan geçmekte olan biri, Hocanın dalgın dalgın abdest almakla olduğunu görünce, Hocanın cübesini aldığı gibi, oradan sesizce uzaklışıp gitmiş. Nasreddin Hoca abdestini alıp kurulandıktan sonra cübbesini giymek istemiş. Fakat bakmış ki eşeğin üzerinde cübbesi yok. Sağa sola bakmış, aramış, taramış, tabii bulamamış.
O zaman hiddetle eşeğin semerini çıkarıp kendi sırtına almış:
- Bul cübbemi, al semerini! demiş.
Nasreddin Hoca’nın eşeğine dair bir çok fıkralar vardır. Esasen bunun için Nasreddin Hoca derdenmez, hatıra hemen onun eşeği de gelir. Bunların en hoşlarından biri, onun eşeğini isteyen komşusuna vermiş olduğu cevap hakkındadır.
komşusu ondan bir gün bir iş için eşeğini ister. Hocanın ise eşeğini bir yabancıya vermeye hiçde gönlü yoktur. Ne yapsın* Adamı savmak için;
- Eşek burada yok. Senden önce bir başkası istemişti, ona verdim, der.
Tam bu sırada ahırda bulunan eşek anırmağa başlamaz mı?
Komşu hemen durur;
- Aşkolsun Hoca Efendi, der. Komşuluk hakkı böyle mi olur? Hani eşeğini bir başkasına vermiştin. Işte ahırda imiş. Anırıyor.
Hoca hemen vereceği cevabı bulur;
- Sen şu sakallı halimle benim sözüme mi inanırsın, yoksa eşeğin sözüne mi?