Tabăra de limbă maternă, organizată de U.D.T.R. a cuprins activităţi de însuşire a limbii materne, excursii, drumeţii, vizite ale unor obiective turistice: Cetatea Râşnovului, Castelul Bran, Poiana Braşov, Vârful Postăvarul – pentru cine s-a încumetat -, Biserica Neagră, cabana „Trei Brazi“, cabana Cioplea, cabana Susai, pârtia Clăbucet şi altele. Potecile de munte din zona Predealului – gazda noastră – au sunat de vocile cristaline ale minunaţilor noştri copii, dintre cei mai buni la învăţătură şi cu contribuţie la formaţiile artistice.
Unul dintre obiectivele turistice de rezonanţă sufletească – afectivă şi istorică este, neîndoielnic, Castelul Peleş.
Într-un loc pitoresc, sălbatic, unde semeţia munţilor, relieful atractiv şi vegetaţia bogată creează o oază de linişte, odihnă, reculegere şi meditaţie reflexivă, principele Carol de Hohenzollern, monarhul României, începând cu 1866 până în 1914, a hotărât construirea la Sinaia a Castelului – reşedinţă pentru familia regală.
Lucrările încep în 1873, inaugurarea oficială are loc în 1883, dar forma actuală a Peleşului este din 1914.
Profiluri ascuţite, forme neregulate, fragmentarea faţadelor, asimetria corpurilor, zveltele verticale şi arhisuficienţa lemnului sculptat, a elementelor decorative, toate acestea sunt caracteristici ale stilului arhitectural al renaşterii germane. Castelul, ale cărei terase împodobite cu statui, coloane, vase, fântâni şi ale cărei încăperi amenajate ilustrează şi alte stiluri: renaşterea italiană, barocul german, rococo-ul, stilul hispano-maur, turcesc, reprezintă concepţia lui Wilhelm Doderer dar şi a lui Iohannes Schultz şi cehului Karel Liman, personalităţile ce s-au implicat în relizarea acestui monument ahitectural.
Ne-au impresionat holul de onoare, somptuoasa sală de recepţie a castelului, lambriurile în lemn de nuc, basoreliefurile şi statuetele din alabastru cu subiecte mitologice, biblice şi istorice, friza de panouri întărite ce prezintă castelele medievale germane şi elveţiene ale familiei de Hohenzollern, plafonul din sticlă, împodobit cu vitralii reprezentând scene alegorice şi motive heraldice, tapiseriile franceze de Aubusson din secolul al XVIII-lea, iată câteva din „produsele“ culturale de mare rafinament, atractive şi instructive totodată.
Sălile de arme – europene şi orientale -, sala de consiliu, sala de muzică şi serate literare, sala florentină cu uşi din bronz turnat, decorate cu personaje feminine şi motive florale, cu două mari candelabre, cu lucrări de şcoală Veronese, sala maură decorată în stil hispano-maur, cu plafonul şi pereţii în stuc policromat şi aurit, fântâna din marmură de Carara, replică a unei piese aflate într-o moschee din Cairo, sala de teatru – cu 60 de locuri şi lojă regală, sala de concerte – cu un clavecin executat la Anvers în 1621, un pian cu coadă Bluthner şi orga Rieger cu două claviaturi, salon turcesc cu faimoasele covoare persane de Tabriz, cu o superbă colecţie de vase turceşti şi persane – iată câteva din minunăţiile care ne-au încântat, ne-au copleşit estetic, ne-au purtat în zona sensibilă, rarefiată a frumosului.
Castelul are încăperi pentru familia regală – dormitoare, sufra-gerie, apartament imperial, birou de lucru – şi pentru alte utilităţi, bu-cătărie etc.
Prof. univ. dr. Nuredin IBRAM
Aşezată în inima ţării noastre, într-un peisaj de o rară frumuseţe; construită cu secole în urmă, la răscrucea marilor drumuri comerciale care legau Orientul de Occident, Braşovul, are o istorie de aproape 800 de ani. Oraşul beneficiază astăzi de numeroase mărturii bine conservate ale istoriei, plasate într-un decor natural de excepţie şi, totodată, de consistente tradiţii multietnice care îi conferă un farmec aparte. Pe de o parte, atracţiile se desprind din rândul monumentelor importante ale oraşului vechi sau ale împrejurimilor, pe de altă parte ele sunt generate de oferta naturală a zonei, cu staţiuni pentru toate anotimpurile şi, nu în ultimul rând, atracţiile marilor evenimente culturale tradiţional locale.
Printre monumentele culturale ale ţării, Biserica Neagră care domină şi astăzi centrul medieval al oraşului joacă un rol deosebit. Ea este una dintre cele mai importante şi cel mai important monument creat de saşii ardeleni din istoria lor de 800 de ani. Numele de „Biserica Neagră“ i s-a atribuit principalei biserici evanghelice – lutherane de limbă germană din Braşov, după incendiul catastrofal din anul 1689, când a ars practic tot oraşul. Flăcările şi fumul i-au înnegrit zidurile, dar somptuozitatea şi grandoarea bisericii nu au putut fi distruse. Biserica Neagră, cu o lungime de 89 m este cea mai mare biserică gotică între Viena şi Constantinopol.
Punctele de atracţie ale bisericii sunt:
Orga, cu un număr de peste 4000 de tuburi, ce a fost făcută în anii 1838-1839 de constructorul de orgi Buchholz din Berlin şi se numără printre cele mai mari orgi de biserică din sud-estul Europei.
Un tezaur de o deosebită valoare al bisericii îl reprezintă colecţia de covoare anatoliene, majoritatea din sec. XVII şi al XVIII-lea. Ele provin din Bursa, Usak şi Gordes, din Asia Mică, localităţi cu renume în istoria covoarelor. Cu toate că un număr necunoscut de covoare au căzut pradă marelui incendiu, Biserica Neagră posedă colecţia cea mai bogată de acest gen din Europa. Datorită covoarelor spaţiul destinat slujbei divine se prezintă ca o mireasă bogat împodobită. Covoarele radiază căldură şi comunică fiecărui vizitator al bisericii o stare de înălţare sufletească. Aceste piese inestimabile au fost donate bisericii de bresle, comercianţi şi alţi cetăţeni. Multitudinea motivelor şi culorile strălucitoare ale covoarelor conferă interiorului bisericii un farmec deosebit
Pe lângă valoarea lor spirituală şi practică greu de supraestimat, covoarele reprezintă pentru fiecare membru al comunităţii evanghelice o mărturie de credinţă înaintaşilor. Aceştia îşi exprimau mulţumirea faţă de Dumnezeu, când, în urma unei călătorii de afaceri în Orient, încheiate cu succes, donau un obiect de o valoare atât de mare bisericii.
Merită atenţie amvonul baroc din anul 1696, donat de un patron măcelar, ce se încadrează bine în imaginea generală a bisericii.
Pe coloana din nava centrală opusă amvonului se obsefvă stema oraşului – coroana aşezată pe un trunchi de copac – şi stema regelui Matei Corvin.
Cine pătrunde în biserică prin portalul de vest, are senzaţia că trece din întuneric spre lumină. Cu cât se apropie mai mult de altar, cu atât se luminează mai mult. Credinciosul presimte că, dincolo de lucrurile care îi pot fi reprezentate, se va ridica şi el cândva către adevărat lumină.
ACCOIUM DURIE
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Öncelikle hepinizi saygı ve sevgiyle selamlayarak,sizlere kendimi tanıtmak istiyorum
İsmim ŞHEİLLA İAİA, Romanya’nın Köstence şehrinde Ovidius lisesi, bilgisayar bölümü, üçüncü sınıf öğrencisiğim. Bu yıl Türk dili milli olimpiyatında birinciliği elde ettiğimden dolayı, 22 Temmuz – 4 Ağustos tarihleri arasında, Romanya Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen “BENDE AVRUPALIYIM“ adlı programına Bir Türk öğrencisi temsil etmekle görevlendirildim. Bu görevi yerine getirmekten sonderece gurur ve kıvanç duydum.
Bu etkinliğin hedefi, Romanya da yaşayan tüm azınlıkları bir ararya getirip, tanıtım ve diyalog kurmaktı. Ayriyeten Avrupayı görmek ve tanımak.
Gezi her anlamda bir başarıya imza atmıştır. Ulaşmak istendiği tüm hedeflere ulaşılmıştır.
22 Temmuz sabahı Bükreş’te toplanarak, yola çıktık. Macaristan’ı geçtikten sonraki duraklarımız Viyana ve Salzburg’ du. Bu küçük şehir turlarını geride bırakarak, hedefimiz olan Strassbourg a yetiştik.
Burdaki temsilcilerimiz aracılığıyla Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosunu ziyaret ettikten sonra bize bir şehir turu hazırlandı.Bu turda Büyük Kilise, Kleber Meydanı, Strassborg’ un ilginç bir köşesi olan “Küçük Fransa ”yı ziyzret ettik. Yine burada Romen Elçiliği ve bir Romen kilisesini görme şansını elde ettik.
Fransa’dan sonraki duraklarımız Luxemburg ve Brugge du. Burada “Aşıklar Gölü”, “Notre Dame” kilisesini, “Eski Meydanı”, ve Kuzey Denizi ni ziyaret ettikten sonra, Bruxelles’e yetişmek için yolumuza devam ettik. Burada Avrupa Komisiyonunda bulunan insanlarla temas ve diyalog kurup, onlardan Avrupa Birliği hakkında bilgiler aldık. Tabii ki bunu Vasile Puşcaş beyefendi sayesinde yapabildik.
Kendisine teşekkurlerimizi iletmek istiyoruz.
Tüm bunları başardıktan sonra Almanya ya yöneldik. Almanya’nınen güzel şehirlerinden olan Köln, Nürnberg ve Passau u ziyaret ettik. Romanya’ ya dönerken Viyana ve en son Budapeşte’ de durduk.
Benim çok derin yaşadığım bu duyguları, sizlere az da olsa hatıralarımın paylaşması istedim. Başardıysam, ne mutlu bana.
Bu gezinin sonunda, tüm hedeflerimize ulaşmak için çalışmamız gerektiğini, özellikle biz gençlerin çalışması gerektiğinianladım. Ancak bizim en büyük sorunumuz güven, istediğimiz anlarda karar verme özgürlüğünü kazanmak, yani destektir.
Bu programı hazırlayan Bilgi Bakanlığına, özellikle bayan Rodica Precupetu, bayan Andreea Gavriliu, bay Doru Capılnaş ve bay Mircea Dragu ya, onun gerçekleşmesinde emeği geçen tüm insamlara, en önemlisi Romanya Türk Demokrat Birliğine, tüm samimiyetimle,canı gönülden teşekkürlerimi sunuyorum.
Dileriz ki bundan sonra da bu ve bunun gibietkinliklere devam edilir.
În primul rând doresc să mă prezint. Mă numesc IAIA ŞHEILLA şi sunt elevă la Liceul Ovidius din Constanţa. În urma obţinerii premiului întâi la Olimpiada de Limbă şi Literatură Turcă, faza naţională, am participat la programul “EUROPA ESTE ŞI A MEA“ organizat de Ministerul Informaţiiliilor Publice – Departamentul de Relaţii Interetnice, reprezentând tineretul minoritar turc din România.
Obiectivul acestui program a fost acela de a reuni minorităţile din România, de a strânge relaţiile şi de a împărtăşi din bogăţia culturală a fiecăreia.
Programul a constat într-o călătorie prin inima Europei.
Plecarea a avut loc în ziua de 22 iulie din Piaţa Universităţii – Bucureşti. După tranzitarea Ungariei şi opririle la Viena şi Salzburg, unde s-au realizat mici tururi ale oraşelor, iată-ne ajunşi la principalul obiectiv Strassbourg. Cu sprijinul Reprezentanţei Permanente a României pe lângă Consiliul Europei am vizitat Consiliul Europei şi Parlamentul European. Apoi ne-am oprit la catedrală în Piaţa Kleber şi în Cartierul Mica Franţă.
Am fost pentru cîteva minute oaspeţii Ambasadei Românie după care ne-am îndreptat spre Biserica Românească. Următoarele opriri au fost la Luxembourg, unde s-a vizitat zona veche a centrului istoric şi Brugge (Veneţia Nordului) unde am vizitat Biserica Notre Dame, Piaţa Veche, Biserica ST. Sang şi Catedrala.
Ajunşi la Bruxelles, am vizitat Comisia Europeană vizită realizată cu sprijinul Ministerului Integrării Europene. Tot aici a avut loc întâlnirea cu d-l ministru Vasile Puşcaş, negociator şef al României cu Uniunea Europeană.
După Bruxelles, ne-am oprit la Koln, Nurnberg şi Passau, unele dintre cele mai frumoase oraşe din Germania. În drum spre casă ne-am oprit la Viena şi Budapesta.
Prin intemediul acestei călătorii am cunoscut oameni deosebiţi, am văzut locuri care ni se păreau greu de atins, şi cel mai important lucru, am realizat că în viaţa totul este posibil. Dar pentru a putea privi în viitor cu încredere, o naţiune trebuie să creeze condiţii optime ca tineretul să se dezvolte armonios.
“Cea mai mare problemă a tineretului este lipsa de încredere, aceasta ducând la neputinţa luării unor decizii în anumite domenii. Dacă ar trebui să exprimăm toate acestea într-un cuvînt acela ar fi lipsa susţinerii. Toate acestea nu sunt numai vina celor mari, este şi vina noastră. Bineînţeles prin muncă, noi am dori să le demonstrăm contrariul. Ştim că acest drum va fi foarte greu dar fiţi siguri că vom face tot ce ne stă în putinţă.“
În încheiere doresc să mulţumesc din suflet celor ce au pregătit şi concretizat această activitate, adică Ministerului Informaţiilor Publice, îndeosebi doamnei Rodica Precupeţu, domnişoarei Andreea Gavriliu, domnului Doru Căpîlnaş, domnului Mircea Dragu şi nu în ultimul rând Uniunii Democrate Turce din România.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
În perioada 12-20 iulie 2002 la Yalova Turcia a avut loc cel de al V-le Festival folcloric al ramurilor turcice din diaspora.
Uniunea Democrată Turcă, comisia de cultură a fost invitată să participe în cadrul acestui festival cu o expoziţie a copiilor t de etnie turcă dincadrul Liceului de Artă din Constanţa. Cele 20 de lucrări prezente în cadrul acestei expoziţii au încîntat vizitatorii- Mărturie stau impresiile din cartea expoziţiei. despre această manifestare vom reveni în numărul următor.
În zilele de 12-13 2002, oraşul Măcin a fost pentru a 9-a oară gazda Festivaluluide Folclor “Grigore Keazim“ festival susţinut material de UNIUNEA DEMOCRATĂ TURCĂ DIN ROMÂNIA, care a fost prezentă cu ansamblul formaţiilor reunite ale acestei uniuni
– Vom reveni –
Hazırlayan: Gülten Abdullah
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
RYSZARD KAPUSCINSKI:
Ryszard Kapuscinski a cutreierat planeta, încercând să identifice la faţa locului cauzele războaielor care au însângerat-o în ultimele decenii. El a semnalat iritarea crescândă a lumii sărace împotriva Occidentului şi a prezis că aceasta va avea, mai devreme sau mai târziu, grave consecinţe. În opinia lui, matricea terorismului nu este “şocul civilizaţiilor”. Ignoranţa – spune celebrul ziarist într-un interviu acordat publicaţiei Gazeta Wyborcza – este sursa a 99% din conflictele de pe pământ.
Cu doi ani în urmă, când toate conflictele armate se derulau exclusiv în regiunile sărace ale lumii – Balcani, Angola, Sierra Leone, Congo sau Orientul Mijlociu -, scriaţi: “Chiar dacă Occidentul nu se lasă antrenat în războaiele locale ale săracilor, la un moment dat ele tot îl vor lovi”. Şi, într-adevăr, ne-au lovit. Deci n-aţi fost surprins de atentatele împotriva Statelor Unite şi de urmările lor?
Semnele premergătoare conflictului şi atmosfera nefavorabilă creată în jurul SUA erau vizibile chiar dacă mass-media nu făceau mare caz. Vara trecută, Statele Unite au fost excluse din Comisia ONU pentru drepturile omului. Apoi, am observat o serie de manifestări antimondializare, care erau în mod evident şi antiamericane: astfel, conferinţa de la Durban asupra rasismului s-a desfăşurat într-un climat puternic antiamerican. Mă tem însă ca evenimentele să nu fie interpretate într-o manieră eronată, în acest moment când este esenţial ca ele să fie înţelese.
Mai întâi, noi am înţeles greşit sfârşitul războiului rece. El a fost analizat ca marcând încetarea conflictelor armate şi, în general, a războaielor. Francis Fukuyama şi cartea sa “Sfârşitul istoriei” (apărută în engleză în 1992) au fost portdrapelul acestui curent de gândire. Raţionamentul lui Fukuyama este următorul: după căderea comunismului nu mai există regim politic care să poată constitui o alternativa la democraţia liberală; şi, cum în varianta sa americană acest sistem funcţionează cel mai bine, el va fi adoptat automat de toate celelalte ţări; astfel va lua sfârşit Istoria ca dramă, şoc şi rivalitate. Această opinie privind inevitabila victorie a democraţiei liberale a avut, imediat, două consecinţe practice: dezvoltarea rapidă a consumerismului ca filosofie de viaţă şi transformarea mijloacelor de comunicare în instrumente ale plăcerii. Aşa cum spunea marele gânditor american Neil Postman, occidentalii “au început să se distreze până crapă”. În excelenta sa carte “Amusing ourselves to Death”, Postman arată cum occidentalii au transformat totul în jocuri televizate, concursuri, loterii şi bâlciuri. Divertismentul a fost plasat in inima culturii. Şi pentru ca divertismentul şi consumul au nevoie de pace şi buna înţelegere, mass-media au început să ne inoculeze un sentiment de bunăstare, indepărtând de noi adevăratele probleme ale lumii: sărăcia, foametea, bolile, războaiele.
Aşa am uitat că occidentalii nu constituie decât o mică parte a umanităţii, că distracţiile şi divertismentele noastre sunt însoţite de o divizare a lumii din ce în ce mai profundă şi de inegălităţi crescânde. Nu este vorba doar de sărăcie sau foamete în sensul strict al cuvântului, ci şi de sentimentul marginalizării, de amărăciunea şi frustrarea care îi încearcă pe cei ce îşi dau seama că pentru ei nu există loc în marea cursă a consumului.
În paralel cu “sfârşitul Istoriei” şi-a croit drum ideea “şocului civilizaţiilor”, a lui Samuel Huntington. În opinia mea această abordare este mai aproape de realitate. Are şi ea slăbiciunile ei, pentru că nu ţine seamă decât de conflictele între civilizaţii, uitând faptul că numeroase diferende pot să se deruleze în sânul aceleiaşi civilizaţii. De exemplu, ultimul mare război al secolului XX, cel dintre Iran şi Irak din anii 80, s-a produs în interiorul civilizaţiei musulmane. Meritul gândirii lui Huntington este acela de a fi anunţat că lumea secolului XXI va fi cea a conflictelor şi tensiunilor, ceea ce Fukuyama n-a prevăzut.
N-aş reduce atentatele la o singură dimensiune. Cu siguranţă, se poate spune că lumea marginalizată a încercat să forţeze uşa. Unii cred că este vorba doar de un accident, de un abces apărut pe un organism sănătos, şi că este suficient ca abcesul să fie înlăturat pentru ca, din nou, organismul să se simtă mai bine. Mă îndoiesc că este astfel. A reduce problema la un şoc între Occident şi “islamul fanatic” este, cred eu, foarte tentant pentru media. De ce? Pentru că cercetarea adevăratelor cauze ar necesita o autocritică de ansamblu a filosofiei occidentale contemporane şi ar implica o altă privire asupra funcţionării economiei şi informaţiei, asupra manierei de a trata lumea a treia, sărăcia şi excluderea.
Prima mea reacţie la imaginile din 11 septembrie a fost aceea că lumea trebuie regândită. Este o sarcină dificilă, pentru că toate obiceiurile noastre intelectuale şi însuşi vocabularul nostru sunt legate de lumea veche. Astăzi, suntem înclinaţi să descriem şi să cunoaştem noile mecanisme şi noua structură a lumii cu ajutorul unor concepte depăşite. Ne găsim în stadiul când societatea de masă se transformă în societate planetară. În timp ce societatea globală funcţiona în cadrul statului care păstrează controlul asupra comunităţilor, cea planetară nu este şi nu poate fi subordonată unei puteri superioare. Sunt şase miliarde de oameni care nu mai ascultă ordinele. Este o situaţie unică în istorie. Va fi necesar să o înţelegem şi să ne acomodăm pentru a trăi cu ea şi în ea. (…) Se vorbeşte de globalizare, de dispariţia frontierelor dintre ţări. Acest proces se derulează efectiv, dar, pe de altă parte, dincolo de suprafaţa lucrurilor oamenii rămân ataşaţi culturii, identităţii şi tradiţiilor lor.
Străbat lumea de 40 de ani şi, de la sfârşitul războiului rece, am remarcat că unele comportamente au fost “decongelate”. Există, pe de o parte, acest sentiment de excludere nutrit de oamenii din lumea a treia şi, în paralel, o nouă afirmare a sinelui, un comportament complet nou, marcat de mândria faţă de propria cultura, limba şi modul de viaţă.
Probabil că atitudinea omului occidental se va schimba. Până acum el s-a considerat buricul pământului…
Această schimbare este deja perceptibilă. Timp de cinci sute de ani europenii au dominat, au dictat şi impus legile, au fost stăpânii lumii. Şi aceasta situaţie s-a sfârşit brusc. Este o revoluţie la scară mondială. În 1912, Bronislaw Malinowski arăta că nu există culturi mari sau minore, ci doar culturi diferite, în fond toate valoroase. La acel timp, afirmaţia suna ca o lovitură de tun. Era o palmă dată concepţiei colonialismului, potrivit căreia Occidentul aducea educaţie, religie şi progres tehnic. Malinowski ne-a oprit să ne considerăm reprezentanţi ai unei culturi superioare. Trebuie să se ţină cont că fără faţa ascunsă a mondializării, clandestină şi criminală, evenimentele din 11 septembrie nu s-ar fi putut întâmpla. Încontinuu zboară, într-o impunitate totală, avioane transportând droguri, arme, miliarde de dolari, diamante furate de cutare sau cutare armată privată din Sierra Leone sau Congo şi care sunt apoi vândute legal la Amsterdam, New York sau Londra. Toată lumea ştie că sute de bănci din paradisurile fiscale sunt gata să spele orice cantitate de bani murdari. Fără această “ilegalitate legală”, fără asigurarea că totul poate funcţiona în afară oricărui control, fără existenţa acestei clandestinităţi care nu are nici o naţionalitate, nici rasă, nici religie, atentatele comise în Statele Unite n-ar fi avut loc. Văzând imaginile “Gemenilor” în flăcări, mi-am reamintit ce am văzut în timpul călătoriilor mele în Columbia şi Afganistan: cantităţi inimaginabile de tot felul de mărfuri de contrabandă. Cred că în aceste ape obscure autorii atentatelor înoată ca nişte peşti. În numeroase locuri din lume nimeni nu controlează nimic şi toţi profită pe faţă de veniturile criminalităţii.
Astăzi Islamul înseamnă 1,3 miliarde de oameni. Este cea mai dinamică religie a lumii, credincioşii săi fiind prezenţi pe toate continentele, inclusiv în Europa. Probabil că este singura religie care câştigă teren într-un moment când celelalte sunt în criză. De asemenea, este cea mai tânără dintre marile confesiuni şi acum se află la apogeu. Islamul se caracterizează prin unele elemente uşor de înţeles de către masele defavorizate. Umma, comunitatea credincioşilor şi sistemul de obligaţii care rezultă – întrajutorarea, sprijinul, caritatea – constituie inima Islamului. Umma conferă identitate fiecărui musulman. Regulile Islamului sunt uşor de învăţat. Oricine poate deveni musulman prin simplul fapt că se declară astfel. În fiecare an, numărul oamenilor de pe pământ creşte cu 80 de milioane, din care 73 de milioane numai în ţările lumii a treia. Mulţi se nasc sau devin musulmani, căci Islamul oferă săracilor un sentiment de apartenenţă şi un sistem de valori. În ochii celor săraci, lumea bogaţilor nu aparţine Islamului; ca urmare a acestei opoziţii, cele două elemente, religios (Islam) şi social (mizerie), se contopesc.
În general, Islamul este o religie paşnică. Terorismul este produsul unui fel de revărsare fanatico-emoţională. Chiar dacă acţionează ca o religie unificată, Islamul poate funcţiona în sânul a diferite spaţii culturale. El se impregnează de credinţe şi interpretări locale. De aceea apar periodic grupuri care doresc să epureze Islamul de aceste influenţe şi predică reîntoarcerea la origini, la Coran – ceva în maniera Contrareformei din creştinism. Există grupuri care se opun oricărei interpretări mergând în sensul liberalizării. Doar acest proces naşte grupuscule teroriste. Ele au în general două obiective: epurarea Islamului de inamicul interior şi curăţirea lumii de necredincioşi. Terorismul Islamist este îndreptat înainte de toate împotriva celorlalte instituţii şi forţe islamice. În Egipt, Mubarak este inamicul teroriştilor, aşa cum era şi Sadat, aşa cum sunt toate partidele aflate la putere. Războiul împotriva terorismului este dus mai ales de forţe care se recunosc in Islam; ele se simt ameninţate. Procesul “Fraţilor musulmani” n-a avut loc la Haga, ci la Tribunalul militar din Cairo. Musulmanii au fost cei care i-au judecat şi condamnat. Pentru a înţelege bine fenomenul “fanatismului Islamic”, trebuie să se ştie că, de o mie patru sute de ani, istoria Islamului a cunoscut numeroase şcoli – mistici, sufişti şi mulţi alţii -, care propun interpretări proprii ale Cărţii. Pentru a supravieţui şi a se dezvolta, grupurile au trebuit să acţioneze în secret – acesta este elementul care întăreşte grupul. Legea tăcerii caracterizează grupările radicale Islamice şi este ceva pe viaţă şi pe moarte. Istoria Islamului nu cunoaşte practic caz de trădare. Când se reproşează CIA că nu i-a detectat pe terorişti atunci când o putea face, nu se ştie despre ce e vorba! Nici cea mai secretă dintre poliţiile Islamice nu este în măsură să se infiltreze în astfel de grupuri. O altă dificultate vine din faptul că grupările fundamentaliste sunt răspândite în societatea Islamică şi este foarte dificil să le izolezi cu adevărat.
Ea începe în secolele VIII şi IX şi se intensifică o dată cu apariţia sectei Asasinilor. Atunci s-a derulat marele conflict care a opus cultura europeană grupurilor teroriste, pentru a utiliza vocabularul de astăzi. Această discordie durează de nouă sute de ani şi, de fiecare dată când Europa a vrut să penetreze lumea Islamului şi să o cucerească – în timpul cruciadelor, în epoca napoleoniană sau în timpul crizei Suezului, în 1956 -, răspunsul a constat într-o creştere a mişcărilor mistico-religioase teroriste.
Ryszard Kapuscinski s-a născut în 1932 la Pinsk, în Polezia, regiune poloneză ocupată de Armata Roşie în 1939 şi aflată astăzi în componenţa Republicii Belarus.
Absolvent al Facultăţii de istorie din Varşovia în 1955, a debutat în ziaristica la oficiosul Tineretului comunist polonez. În 1962 şi-a început cariera de corespondent al Agenţiei Poloneze de Presă (PAP). A străbătut Africa, America Latină şi Asia, fiind martorul conflictelor politice şi războaielor care au tulburat aceste zone ale planetei în ultimele decenii. Calitatea excepţională a reportajelor din Congo, publicate în hebdomadarul Polityka, l-au impus drept unul dintre marii cronicari ai lumii a treia. După căderea comunismului şi-a îndreptat atenţia către Rusia şi fostele republici sovietice.
Maestru incontestabil al reportajului, Ryszard Kapuscinski a publicat mai multe cărţi devenite celebre, între care Împăratul şi Agonia imperiului au apărut şi în traducere românească.
Este un om tânăr, orăşean, în general provenit din clasa medie, adesea bine educat şi inteligent. Dar în acelaşi timp foarte emotiv şi foarte hotărât, animat de o credinţă fanatică şi de convingerea absolută că dreptatea este de partea lui. Tinerii ofiţeri care l-au asasinat pe Anwar el-Sadat n-au avut nici o ezitare. În acest caz, ei n-au fost omorâţi, ci arestaţi şi aduşi în faţa justiţiei. În timpul procesului nu înţelegeau ce acuzaţie li se aduce. Să pledeze vinovat? Pentru ce greşeală? Au îndeplinit doar voinţa lui Allah.
Se împletesc. În Islam este imposibil să distingi sacrul de laic. Să ne amintim că în interiorul Islamului există ceva care poartă numele de Islam politic” şi al cărui scop este preluarea puterii, mai întâi într-o ţară, apoi în lumea întreagă. Iar în interiorul “Islamului politic” se poate distinge o altă tendinţă care, în engleză, poartă numele de militant Islam.
Sunt acei faimoşi islamişti, nu neapărat terorişti, acei soldaţi ai războiului sfânt înarmaţi cu puşti-mitralieră, pe care îi putem vedea pe ecranele noastre de televizor. Dar numai în grupurile de militant Islam apar, periodic, celule care pregătesc atentate şi care îţi stabilesc ca obiectiv lichidarea inamicilor Islamului. Ei sunt cei care ucid. Pentru a înţelege, nu trebuie să uităm ce semnifică în ochii fanaticilor islamişti cuvântul “martir”…
…cel care, murind în războiul sfânt, va fi recompensat după moarte.
Războiul sfânt nu este necesar. Este suficient să mori pronunţând numele lui Allah. Martirul merge direct în paradis, fără să trebuiască să aştepte ca toţi ceilalţi Judecata de apoi şi verdictul său incert. În Coran, paradisul este un loc magnific, unde există întotdeauna apă proaspătă, umbra eternă, curmale, femei şi apropierea nemijlocită a lui Allah. Se împlineşte astfel visul de o viaţă.
Toată societatea musulmană este organizată în jurul şeicilor, liderii locali. Cred că bin Laden este pur şi simplu un şeic care întreţine cu adepţii lui o relaţie pe viaţă şi pe moarte.
La modul general, lumea a treia este mult mai religioasă decât Occidentul. Ideea separaţiei între puterile laică şi religioasă este un produs al culturii occidentale.
Lumea a treia reprezintă o mare varietate de culturi, civilizaţii şi religii. Dar efectiv, pentru a folosi o formulare simplificată, omul din lumea a treia este mult mai religios decât cel occidental. El nu crede în mod obligatoriu într-un singur Dumnezeu – în hinduism există mai mulţi -, iar uneori se mulţumeşte chiar să creadă în forţele naturale, ca la animişti. Într-o conversaţie, el te va întreba dacă tu crezi în Dumnezeu; puţin îl interesează care, dar singurul răspuns acceptabil este “da”, altfel apar neînţelegeri şi un enorm dispreţ din partea lui. Musulmanii privesc toate aspectele existenţei umane într-un mod profund religios. Rugăciunea de cinci ori pe zi, posturile, pelerinajul la Mecca. Rugăciunea este ceva absolut natural. Când bate ceasul, toată lumea îngenunchează şi începe să se roage, indiferent de locul unde se află. Acest lucru m-a frapat când am fost în Iran. Oamenii se ocupă de micile lor afaceri şi deodată unul îşi întinde covoraşul, se prosternează, apoi încă unul, încât se formează rânduri întregi, asemenea coloanelor militare. Rugăciunea comună oferă musulmanilor un puternic sentiment al identităţii, apartenenţei la comunitate şi unităţii.
Ei acceptă bucuros cuceririle tehnice ale civilizaţiei noastre, televiziunea, automobilul, telefonul portabil. Dar există limite în acceptarea noutăţilor venite din exterior. Îmi aduc aminte de o fată întâlnită în Emiratele Arabe Unite. Era o tânără de 16-17 ani, cărnoasă, îmbrăcată cu blugi care plesneau pe ea, cu o cămăşuţă şi un… chador pe cap! Femeia musulmană trebuie să poarte voal căci, potrivit Coranului, părul ei constituie o sursă de excitaţie. Ea nu poate rămâne singură în compania unui bărbat, deoarece Coranul spune că acolo unde există doar un bărbat şi o femeie diavolul se află în apropiere. Musulmanii sunt foarte mândri de religia lor, de cultura lor şi îmi inchipui că tot ceea ce se spune şi scrie astăzi despre ei probabil că-i enervează enorm.
Perspectiva unui musulman afgan este diferită de cea a unui saudit sau newyorkez. Cu siguranţă, musulmanii din ţările sărace, cei care fac studii universitare şi care, totuşi, se simt marginalizaţi, pot să se considere perdanţi. Aceasta poate duce la accentuarea sentimentului de agresiune. În acelaşi timp, ei au conştiinţa că deţin o mare bogăţie, petrolul. Ştiu că, dacă închid robinetele, lumea întreagă se va opri. Aceasta le dă sentimentul importanţei şi puterii lor.
Eu văd trei motive: mai întâi, săracii nu-i iubesc deloc pe bogaţi; apoi, Statele Unite au devenit astăzi singura superputere şi niciodată în istorie superputerile n-au fost în graţiile popoarelor; în sfârşit, ura este provocată de identificarea Americii cu Israelul şi de politica ei în Orientul Mijlociu. Omul “global” va continua să trăiască în cultura lui, rămânând totuşi în contact cu ceilalţi, chiar cu cei mai “de neînţeles”. Prăpastia între lumi se va adânci.
Lumea noastră se găseşte acum în faţa unei mari cotituri. Unele tendinţe sunt inevitabile: vom trăi într-o lume multiculturală. Într-un sens, am trăit dintotdeauna, dar, în ciuda tuturor mijloacelor de comunicare, oricât de perfecte, n-am fost conştienţi. Mondializarea şi crearea unei societăţi globale sunt ireversibile. Şi atunci nu ne rămâne decât fie să începem să ne urâm, să ne reprimăm, să ne lichidăm şi să ne tratăm ca inamici, fie să încercăm să ne înţelegem şi să ne cunoaştem. Ignoranţa este sursa a 99% din conflictele de pe pământ. Trăind în culturi, civilizaţii şi religii diferite, trebuie să aflăm dacă vrem să ne căutăm reciproc defecte pentru a ne întări propriile stereotipii sau să găsim puncte comune.
Huntington vorbeşte de “şocul civilizaţiilor”, dar există alte teorii potrivit cărora contactele între diferitele culturi şi civilizaţii pot fi benefice şi ne pot îmbogăţi pe toţi.
Alegerea pe care o vom face va fi decisivă pentru viitorul planetei. Dacă se introduce un vocabular militar în modul nostru de a gândi pentru a desemna un “inamic”, un “adversar” anonim, alergăm către catastrofă. Lumea de azi este atât de saturată cu arme atomice, chimice şi biologice, încât este extrem de uşor să o faci să explodeze. Ieri au fost atacate turnurile gemene, mâine va putea fi otrăvită apa potabilă şi decimată populaţia unui mare oraş. Dacă vom continua să creeăm o atmosferă de revanşă şi de răzbunare, nu va rezulta nimic bun. Căci astăzi cel mai mic semn de ură poate avea consecinţe imprevizibile.
Înainte de a-l face, trebuie să reflectăm de două ori. Cele şase miliarde de fiinţe care compun societatea planetară nu au nici o autoritate, nici un sistem de valori comune. Nimeni nu poate guverna această societate. Este atât de încărcată de emoţii contradictorii, încât a utiliza limbajul terorii şi urii echivalează cu a te juca cu chibriturile în apropierea unui butoi cu pulbere. Politicienii care nu iau în considerare contextul ultimelor atentate fac un joc foarte riscant. Ceea ce mă nelinişteşte este faptul ca în situaţia actuală vocile raţionale, responsabile şi conştiente de următoarea tragedie sunt atât de puţine.
Acum câtva timp, regele Suediei m-a invitat la un seminar consacrat viitorului lumii. Şi mi-a dat o notă interesantă care figura într-unul dintre rapoartele asupra stării lumii. Această notă, care voia să atragă atenţia asupra fenomenului creşterii inegalităţilor, provenea de la militari, în special americani! Deci, nu de la politicieni, nici de la oameni ai Bisericii, nici de la filosofi sau scriitori, ci de la militari! Ei au fost cei care au remarcat că, date fiind inegalităţile şi mizeria strigătoare la cer, starea actuală a lumii poate duce la explozie.
Adaptare de Dinu Moraru
– Rubrică realizată de G. A. –
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Tarihçilerin şu değerlendirmesine dikkat kesilelim: ”Türkler, tarihin en büyük ve kesin sonuçlu meydan muharebelerinden birini kazandı. Bu muharebe, askeri strateji yönünden mükemmel bir şekilde hazırlanmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın zaferin kazanılmasında önemli röl oynadı.”
Nasıl oldu da 30 auğustos’a geldik?
Süratle gelişmekte olan Avrupa’nın kapitalist ülkelerinin ürettikleri malları satabilmek için bir Pazar sorunları vardı.Bu kimilerine göre dünyayı yeniden paylaşmak demekti.
Omanlı İmparatorluğunun sorunlarını iyice benimsememiş olan İttihat ve Terakkiciler, umutlarını Almanya’ya bağlamışlardı. Bunun acı sonucu, 9 Temmuz 1920’de Sevr Antlaşması adı altında, ülkenin parçalanmasını hedefleyen bir karar ile ortaya çıkmıştı.
Siyasi olayları nedeniyle, Rusya savaştan çekilip, Osmanlı devletinin paylaşma planlarını değiştirdi.İngiltere, Batı Anadolu’da İtalyan işgaline katlanamazdı.Bu yüzden, Yunanlılara her çeşit destek sağlayarak kendisine pastadan büyük pay düşeceğine inanıyordu.Paris Konferansı’nda İngiltere-Yunan emelleri en iyi şekilde su üzerine çıkmıştı.Yunan işgaline iyi kılıf da uydurulmuştu: Venizelos’a göre, Ege bölgesi Yunanlılara/Rumlara aitti. Oysa, gerçekler, tam tersine bir manzara arz ediliyordu.Genelkurmay Harp Diresi kaynaklarına göre, yanlız Aydın ilimizde o tarihlerde 1.249.067 Türk, 299.097 Rum yaşıyordu.
5 Ağustros 1921’de, BMM’nin 144 sayılı kanunu gereği Mustafa Kemal’in askeri ve siyasi yetkileri belirlendi.Bu kanuna göre, O, Başkomutan ilan edildi.Ulusal Yükümlülükler Buyrukları ile ordunun temel ihtiyaçları doğrultusunda hareket edilecekti.
23 Ağustos’ta başlayan Sakarya savaşlarında, Türk ordusu, dünyaya Başkomutanın yarattığı sistem içinde her adımda üstün direnme ile güçlü düşmanı, saldırı gücünden yoksun ederek geri çekilmeye mecbur etti. Yunanlılar için bir yenilgi ve çözülme başladı. 23 Ağustos –17 Eylül 1921 tarihleri arasında Türk milleti, dünyada eşine nadir rastlanan bir zafer kazanıp tarihteki yerini kazanmayı başarmıştı. Bu zafer Türkleri, Mustafa Kemal etrrafında birleştirmişti. Türk ordusu, milli güce ve kaynağa dayanarak kendi varlığını kanıtlamış oldu.
30 Ağustos 1922 Başkomutan Meydan savaşı ise, yanlız bir askeri zafer tanımlanırsa, bu tanımlama tam olmaz, yetersizdir. Bu zafer, aynı zamanda Türkiye için olduğu kadar, Türkiye dışındaki Türkler için büyük bir ümüt kaynağı olmuştur.
Anadolu’da sağlam temellere dayalı bir Türk devletinin vücuda getirilmesi yanlız Yunanlıların değil, daha birçok kendini bilmezlerin üzerine soğuk duş etkisi yapmıştır.
Değişik nedenlerle, Balkan yarımadasında kurulmuş olan devletlerin hudutları içinde Türkler 30 Ağustos zaferini büyük coşkuyla karşılamışlardır.Ama bu iktidar çevrelerinin hiç hoşuna gitmiyor. Hele sayı bakımından en fazla Türklerin yaşadığı Bulgaristan’da, Atatürk Türkiyesi’nin etkisini azaltmak için Bulgar hükümetleri ellerinden geleni yapıyorlar.
Ama Türkiye ve Atatürk ilke ve inkılapları Bulgaristan Türklerine her zaman ışık, bir meşale olmuşlardır.
Bugün Bulgaristan’da ve dünyanın öteki köşelerinde Türkler hala kendi varlıklarından söz edebiliyorlarsa, bu büyük ölçüde Atatürk ve onun önderliğinde kazanılan 30 Ağustos 1922 tarihli büyük zafer ile imkanı olmuştur.
Kaynak: ”Balkanlar’da Türk Kültürü Dergisi”
Değerleyen: Suliman İlmia
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Müstecip ÜLKÜSAL
Hamdullah Suphi Tanrıöveri 1931 yılının 12 Temmuz Cuma sabahı Prenses Maria vapuru ile İstanbul’dan Köstence’ye geldiği zaman tanımıştım. Daha evvel adım öğrenmiş olduğumuz büyük hatib, Romanya’da Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil etmek üzere Bükreş’e geliyordu.
Merhum Tanrıöver’i Bükreş’e her gidişimde makamında mutlaka ziyaret eder, tatlı ve heyecanlı konuşmalarından zevkle istifade ederdim. Konuşma konularımızı daima Türklüğü ilgilendiren meseleler teşkil ederdi. Yaz günlerinde. Elçiliğin güzel tanzim edilmiş ve çiçeklerle dolu bahçesine çıkarak kanepeler üzerinde oturur ve uzun uzun konuşurduk.
H. S. Tannöver geniş tarihî bilgisi, kültürü, güzel konuşması ve açık kalpliliği ile Romen siyasî ve resmi çevrelerinde büyük sempati toplamıştı. Hükümet ve kıral sarayı muhitinde yalnız sempati değil, büyük güven de kazanmıştı. Bazan küçük Kral Mişel’in annesi Ana Kraliçe Elena, kendisini tanışmak üzere saraya davet ederdi. Romen hükümeti, Tanrıöver’in Dobruca’daki Romen vatandaşı olan Müslüman Türklerin ve Besarabya’daki Hıristiyan Türklerin (Gagauzların) durumları ile ilgilenmesine, bunların kültür ve okul işlerine müdahale etmesine, eğitimlerinde reform yapılması tekliflerine kızmaz, bilakis dileklerini yerine getirirdi. Romen hükümetinin bu tutumu, Türklerin Romen hükümetinin ve milletinin selamet ve menfaatine hiç bir şekilde zarar getirmemelerinden bilakis hizmet etmelerinden de ileri geliyordu.
H. S. Tannöver, bir gün Mecidiye kasabasındaki (Seminarul Musulman) Müslüman Semineri’ni ziyaret eti. Öğretmenler ve talebelerle görüştü. Ders ve eğitim programlarını inceledi. Bükreş’e döndükten bir müddet sonra, Romen Millî Eğitim Bakanlığından Seminer müdürlüğüne gelen bir yazıda, Arapça okutulan dinî kitapların Türkçe okutulması, Arap harfleri yerine yeni Türk harfleri kabul edilmesi, sarık ve cübbe yerine ceket ve pantolon ve talebe şapkası giydirilmesi emrediliyordu. Bundan başka, genel tarih ve özel Romen tarihinden maada proğrama Türk tarihi konulması da bildiriliyordu. Müslüman semineri bunları aynen tatbik etti. Yine talebelerin dileği ve Tanrıöver’in delaletiyle seminere Fransızca de konuldu.
Besarabya’da ikiyüz elli bine yakın Gagauz (Hıristiyan Türk) yaşamaktadır. Bunlar evlerinde ve kendi aralannda temiz Türkçe konuşurlar. Karakterleri, gelenekleri, simaları tamamen Oğuz Türklerinki gibidir. Kitaplarım, mektuplarım Türkçe yazarlar. Yalnız Romen idaresinde yetişenler latin, Rus ve Bulgar idarelerinde yetişenler ise kiril harfleriyle yazarlar. Kendilerine mahsus harf yoktur.
Merhum H. S. Tannöver, Bükreş’ten kalkıp Beserabya’ya gitti. Gagauz kasaba ve köylerini dolaştı, ihtiyar, genç kadın ve erkeklerle görüştü. Gagauz papasları ve okumuşları ile konuştu. Romen hükümetine yirmialtı Gagauz kasaba ve köyünde Türkçe öğretim yapan okul açtırdı. Bunlara Dobruca Türklerinden ve Mecidiye Müslüman semineri mezunlarından öğretmen tayin ettirdi. Türkiye’den kitaplar getirtti, bu okullarda okutturdu. Gagauzlar türklüklerini bulmağa ve millî şerefleriyle iftihar etmeğe başladılar. Merhum Tannöver yirmi kadar genç Gagauz kız ve erkeğini Türkiye’ye gönderip resmî okullara ve üniversitelere yerleşdirtti. Basarabya Gagauzları arasında Türklük şuuru yayılmağa ve benimsenmeğe başlamıştı ki Ruslar (Moskova) Besarabya’yı işgal ettiler. Bu istila sonunda Türkçe okullar kapatıldı ve Türk öğretmenler Romanya’ya sığındılar.
Ruslar Beserabyayı işgal ettikten sonra Bükreş’te merhum Üstadı ziyaret ettim. Gagauzların durumunu sordum. Bana: «Ah, sorma. Çok üzgünüm. Benim Gagauzlarım Ruslara toptan esir düştüler. Onlar için kurduğum bütün hayalim de yıkıldı.» dedi.
1940 yılının ilkbaharında istanbul Tıp Fakültesi öğretim üyelerinden, adını hatırladığıma göre. Prof. Dr. Feridun Şevket Bey Bükreş’e gelmiş ve Koltsea hastahanesinin konferans salonunda miğde ülserleri hakkında projeksiyonlu bir konferans vermişti. Türkiye Büyükelçisi H. S. Tannöver de vardı. Konferanstan sonra Hamdullah Bey Fransızca güzel bir konuşma yaptı. Türkiye’nin Bulgarların Güney Dobruca üzerindeki isteklerini tasvib etmediğini kapalı bir surette belirtti Türk Romen dostluğunun samimî temellere dayandığını söyledi. Bu sözler Romen dinleyicileri coşturdu. Merhumu ayakta ve şiddetle alkışladılar.
1942 Şubatında Berlin’den Bükreşe gelmiş ve merhumu ziyaret etmiştim. Almanya ve Romanya ahvalinden, cephelerin durumundan bahsettik. Bana aynen «Bilesin, Almanya ve müttefikleri savaşı kaybettiler. Hesaplarınızı ona göre yapın!» dedi. Bunun üzerine hayli konuştuk.
1941 yılının Nisan ayında, o zaman Romanya’nın şefi olan General Antonescu H. S. Tannöver’e büyük bir sır tevdi etmiş: «iki ay sonra, 22 Haziran sabahı saat 5' te Alman orduları ile birlikte Sovyetler Birliği’nin sınırlarını geçiyoruz.» demiş Büyükelçi H. Suphi bu sırrı bizzat Ankara’ya giderek vaktin Cumhurbaşkanına ulaştırmış. Kendisine inanılmamış, hatta şüphe ile bakılmış. Fakat olaylar Tanrıöveri doğrulamıştır.
1944 yılının sonbaharında, Ankara’da Ankara Palas otelinin salonunda merhumla buluştum. Bana aynen: «Ah, kardeşim! Çok üzgünüm. Ruslar Romanya’yı işgal ettiler. Bize dost ve iyi insanlar olan Romenlere acıyorum. Onlar da Ruslann boyunduruğuna girdiler. Onlara da yazık oldu », dedi, uzun uzun konuştuk.
1955 yılında Horhor caddesindeki babadan kalma evinde hasta yatıyordu. Merhum Cafer Seydahmet Kırımer ile kendisini ziyaret ettik. Bize çok enteresan hatıralarından ve bazan harekete geçen altıncı hissinin tezahürlerinden olayla anlattı.
Merhum, yine bu yıllarda, kendisine yaptığım bir ziyaret sırasında Türklük ve Türkçülük bahsinde ırkçıların bazı prensiplerinin yanlış olduğunu ileri sürdü ve «Irkçılar beni, annem Çerkez diye, Türk saymamağa kalkışıyorlar. Türklük uğrunda bu kadar yıl çalışmış ve bunu kendisine ideal edinmiş olan bir insan nasıl Türk sayılmaz?» demişti.
Türk Ocakları ilim ve Sanat Heyeti’nin 1929 ve 1931 neşriyatından Günebakan ve Dağyolu eserlerinde toplanan makaleleri, konuşmaları ve konferansları Hamdullah Suphi Tanrıöver’in Türk vatanının kurtulması ve yükselmesi, Türklerin cehaletten ve taassuptan aydınlığa kavuşması için ne kadar çalıştığını gösteren faaliyet vesikalarıdır. O, millî Türk tarihine ve edebiyatına geçmeye hak kazanmış bir milliyetçidir. Düşüncelerindeki aydınlık, gayesindeki samimilik O’nun milliyetçi ruhlarda unutulmamasını sağlamıştır.
10 Haziran 1966 da fani vücudunu toprağa verdiğimiz büyük hatib, mütefekkir ve Türkçü Hamdullah Suphi Tanrıöver’in milliyetçilik fikirleri ve Türkçülük ideali daima yaşayacaktır
(Tuna Mektuplari dergisinden)
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Şehrin Magnesia ad Sipylum adını almadan önceki ilk adı Tantalis’tir. Plinius bu şehrin, Lidya/Maionia’nın da başkenti olduğunu söylemektedir. Tantalis’in başkenti olduğu devlete Tantalos Krallığı da denilmiştir. Bu bilgilere göre Sardes’in daha sonraları Lidya’nın başkenti olduğu sonucuna varılabilir.
Manisa ile ilgili ilk öyküler de Tantalis şehrinin kurucusu Tantalos’la başlamaktadır. Tantalos ölümlü bir kişidir. Sonraları mezarı da Manisa dağının uzantısı olan Yamanlar dağında bulunmuştur. Bu arkeolojik buluş, Tantalos’un Magnesia ile mitolojiden kaynaklanan ilişkisini de etkileyecek niteliktedir.
Nitekim pek çok yazar Tantalos ile İzmir arasında ilişkiler aramağa başlamışlardır.
Bunlardan biri olan Dr. Çınar Atay, Frig ve Lidaylıların İzmir’in kuruluşundan daha eski bulunduğunu ve Sipyle dağının eski bir Frig ve Lidya dağı olduğunu kabul etmekle birlikte, ilk İzmir şehrinin bu dağ üzerinde Tantalos tarafından kurulduğunu ileri sürmektedir. Yazar, ilk aşamada Yamanlar dağında bulunan bu şehrin Tantalos tarafından kurulduğu iddiasını da kabul etmemektedir. Aynı görüşü Prof. Dr. Ü. Serdaroğlu da paylaşmaktadır. Bu fikri benimsediğimizde Tantalos’un kentini mitolojide olduğu gibi Sipyle/Manisa dağında ve Manisaya yakın bir yerde aramak gerekecektir. Ancak sayın Atay bu düşüncesinde de ısrarlı değildir ve Sipyle dağını Yamanlar dağı olarak görmüştür.
Oysa Tantalis’in toprak ya da su altında kalmasından sonra Pelops’un Sipyle şehrini; bir başkasının da İzmir şehrini kurmuş olabileceğini düşünmek gerekiyor. Çünkü, Tantalis’ten sonra Symrne/İzmir şehrinin kendine özgü öyküleri vardır ve İ.Ö 1300 yıllarında kurulmuştur. Varsayımlardan birisine göre, Sipyla dağı eteğindeki pek çok yerleşme merkezi gibi Symrne/İzmir şehrini de kuran These, Pelops’un soyundan gelmektedir. İleride daha ayrıntılı olarak anlatacağımız üzere Pelops Tantalos’un oğludur.
İzmir için de, aynen Manisa’da olduğu gibi, Tantalis şehrinden sonra başka bir yerde ikinci ve bugüne ulaşan İzmir şehrinin kurulmuş olması düşüncesi bize makul gelmektedir.
Bu düşünce bizim Magnesia’ya dönüşen Sipyle şehri ile Symrne şehrinin Tantalis’in parçaları olabileceği şeklinde özetlenebilecek görüşümüzü de desteklemektedir.
Ancak, biz burada Tantalosun çocukları Pelops ile Niobe’nin Magnesia’nın kuruluş ve yaşamındaki yerinin önemine de değinmek istiyoruz. Binlerce yıldır Niobe’ye kurgulanan doğal anıt bu konuda somut bir delil olarak ayakta durmaktadır.
Bu nedenle da Tantalos’un mezarının İzmir’e daha yakın Yamanlar’da bulunmuş olması olasılığı Tantalos’un Lidya ve Magnesia ile olan ilişkisini gözardı etmek için yeterli olmamaktadır. Tantalis şehrinin de bulunmuş olması gerekmektedir. Tantalis’in İzmir’in ilk yerleşim yeri olduğu şeklindeki tarihsel, mitolojik ya da arkeolojik bir bilgiye ise henüz sahip değiliz.
Mitolojiye göre, tanrı Zeus, Tantalos’u cezalandırmak için Sipyle dağını Tantalis’in zerine yıkmıştır. Ünlü Strabon, buna inanmanın yanlış olduğunu, sismik aktivitenin Sardes de dahil olmak üzere pek çok ünlü şehir gibi Tantalis/Magnesia’yı da yıkmış olabileceğini söylemektedir.
Tantalis’in yerine daha sonra Sipylos kentinin kurulduğu sanılmaktadır.
Prof. Dr. Oktay Akşit, bu şehrin İ.Ö. 12 nci yüzyıldan sonra görülen kavimler göçü sırasında Frigler tarafından kurulduğu kanısındadır. Ancak, Bilge Umar, Friglerin Ege sahillerine hiçbir zaman yaklaşmamış olduklarını, Yunanlıların tanıdıkları en eski Anadolu kavmi olması nedeniyle bu savda bulunmuş olabileceklerini söylemektedir.
Bu dönem Manisa’nın ikinci evresidir.
Sipylum evresinde şehir Tantalos’un oğlu Pelops tarafından Frigler adına yönetilmiştir. Sardes’in yükselişi ile birlikte oraya tabi olmuştur. Sipylum önemli bir Lidya şehri olarak yaşamını sürdürmüştür.
Üç evreli olan Manisa şehrinin antik geçmişinin sonuncusu konusunda değişik görüşler vardır.
Bilge Umar Magnesia hakkında şu görüşü ileri sürmektedir:
“Gerek Batı Anadolu, gerek Yunanistan İ.Ö. 2. binyılda Luwi yurduydu; Magnesia adının Luwi dilinden geldiği olasılığı üzerinde kimse durmamış görünüyor. Oysa Magnesia sözcüğünün Bodrum yarımadasındaki Leleg kenti Madnesa’nın adına az çok benzerliği, bu olasılığı anımsatmalıydı. Sanıyorum ki, Magnesia adının Luwi dilinden geldiğini ve öz biçimde Magnesa olduğunu bir hayli güvenle öne sürebilirim. Çünkü Yunanistan’daki Magnesia kentini Rodos’lu Apollonius, Argonatika’sında Magnesa diye anıyor yani (sia) bitişini değil (sa) bitişini veriyor. (Yazar başka örnekler ve açıklamalar yaptıktan sonra) Böylece Magnesia adındaki e’nin de gerçekte a’dan bozma olduğu ortaya çıkıyor.” Yukarıda Bilge Umar’ın verdiği özgün bilgiler bir yana, antik çağın Manisa’sı ile Homeros’un sözünü ettiği Teselya’nın Magnet’leri ilişkisi daha yakın zamanlardadır.
Magnesia adını taşıyan üç şehir yaşamıştır. Bunlardan birisi Yunanistan’da Teselya bölgesindedir. Diğer ikisi Anadolu’dadır. Birisi bizim Manisa… En uzun ömürlüsü de bu Manisa olmuştur. Anadolu’daki ikinci Manisa Büyük Menderes havzasındaki Magnesia ad Maendros… Oktay Akşit, Bilge Umar’ın görüşüne yaklaşarak, Anadolu’da olanların mı, yoksa Yunanistan’da bulunanların mı öncelikli olduğu konusunda kuşku göstermektedir.
Magnet/Magnes, rüzgar tanrısı Aiolos ile Anarate’nin oğludur. Baba Aiolos, Anadolu’nun Batı kıyısında İzmir’in kuzeyindeki bölgeye de (Aiolos) adını vermiştir. Aiolos aynı zamanda Teselye’daki Magnesia’nın da efsanevi kralıdır. Oğlu Magnes, bizim Manisa da dahil bütün Manisa’lara adını vermiş sayılmaktadır.
Magnet’lerden ilk sözeden Homeros’tur:
Thethredon’un oğlu Protheos komuta eder Magnetlere. Peneios kıyılarında, yapraktan hışırdayan Pelion dağında otururlar.
Çabuk koşan Protheos önderleridir onların. Buyruğunda kırk tane gemi var.
(Homeros, İlyada, II, 756-759)
Sözü edilen bu Magnetlerin Yunanistan’dan gelenler oldukları anlaşılmaktadır.
Manisa’nın (Magnesia ad Sipylum) adını alması bu Magnetlerin ortaya çıkmasından sonra olmuştur. Herodotos Krezüs’ün Perslilere esir düşmesinden sonra (İ.Ö. 546) Magnesia’nın Persliler tarafından yağmalandığından sözetmektedir. (Klio 161) Damascanus da Gyges’in (İ.Ö. 670-652) Magnesia’yı, birkaç kere saldırdıktan sonra zaptettiğini yazıyor. Bu saldırılardan sonra Magnesia, yeniden bir Lidya şehir olmaktadır. Buna göre Magnesia ad Sipylum, Gyges’ten önce Troya savaşından sonraki bir tarihte Sipylum’dan beş kilometre daha uzakta kurulmuş olmalıdır.
Strabon, Aiolos bölgesine Kyme, Phokaia/Foça ve İzmir’in üzerindeki/kuzeyindeki dağlık arazide Aigai ve Temnos’un bulunduğunu söylemektedir. Hermos nehri de bu topraklar boyunca akmaktadır. “Romalılar tarafından bağımsız bir kent olarak ilan edilen ve Sipylos dağının aşağısında bulunan Magnesia’da bu kentlerden uzakta değildir.”
Bilge Umar, Magnesia ad Sipylum’un bu dönemlerde önemli bir kent olmadığını; önemini Türklerin Beylik döneminde ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında kazandığını söylemektedir. Biz bu değerlendirmelere katılmaktayız. Önceki dönemlere ait çok az bilgi sahibi olmamız da bu konuda önemli bir kanıttır.
(devam edecek)
Kaynak: T.C. Kültür Bakanlıgı
Değerleyen: Suliman İlmia
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Mabed Olarak Cami ve Caminin Kutsiyeti. Mescid başlangıçta idare, eğitim ve öğretim merkezi gibi değişik amaçlar için kullanılmışsa da onun asıl fonksiyonu bir mabed oluşudur. Ayetlerde geçen. “Allah’ın adı anılan, sabah akşam tesbih edilip namaz kılınan evler” (Nur 24/36); “ilk günden takva temeli üzerine kurulan mescid içinde namaz kılmana daha uygundur’ (et-Tevbe 9/108), “Eğer Allah insanların bir kısmını bir kısmıyla defetmeseydi içlerinde Allah’ın adının çokça anıldığı mescidler… yıkılıp giderdi” (Hac 22/40) vb. ifadeler buna delalet eder. Hz. Peygamber, bir kişinin mescide girip kayıp devesini sormasını hoş görmeyerek mescidlerin ibadet yeri olduğunu ima etmiş ve yapılış maksatlarına uygun olarak kullanılmalarını istemiştir (ibn Mace. “Mesacid”, 11).
İslamiyet’te bütün yeryüzü mescid kabul edilmekle beraber namazların cemaatle camide kılınması. gerek sevap bakımından gerekse sosyal yönden büyük bir önem taşır. Ashaptan bazıları, farz namazları evlerde kılıp camiye gitmemeyi Hz. Peygamber’in sünnetini terk etme olarak yorumlamışlardır. Cuma ve bayram namazları ise mutlaka cemaatle kılınır. İslamiyet yılda bir defa her renkten ve sınıftan müslüman cemaatin ilk mescidde (Mescid-i Haram) dünya çapında, her cuma da merkezî camilerde bölge çapında bir araya gelip topluca ibadet etmesini emretmiştir.
İbadet için belli bir yere çekilmeyi ifade eden i’tikafa en elverişli mekanlar Kur’an’a göre camilerdir (Bakara 2/187) Hz. Peygamber her ramazan ayında Mescid-i Nebevide kurulan özel bir çadırda i’tikafa girerdi.
Hz. Peygamber’in bir hadisine göre, adının anıldığı ve kendisine kulluk görevinin yerine getirildiği yerler olarak mescidler Allah’a en sevimli mekanlardır (Müslim, “Mesacid”, 288). Allah Teala mescidleri nurunun aydınlattığı yerler olarak zikreder (Nur 24/35-36) Bu bakımdan orada edeple hareket edilmesi emredilir.
Cenab-ı Hak ilk mescidi “evim” (Bakara 2/125; el-Hac 22/26) ve “bu beytin rabbi” (Kureyş 106/3) ifadeleriyle yüceltmiştir. Bundan dolayı Kabe’ye “Beytullah” denilmiştir. Mabed veya mabedlerin bulunduğu yerler için “beytullah” ve benzeri ifadelere Ahd-i Atîk’te de rastlanır. Hz. Peygamber bu ifadeyi diğer mescidler için de kullanmıştır. Ancak Resul-i Ekrem Mescid-i Haram, Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Aksa’ya özel bir değer atfetmiş, buralarda yapılan ibadetin diğer mescidlerde yapılandan daha faziletli olduğunu söylemiştir (bk. Müslim. ‘Hac’, 2501). Bunların dışında Hz. Peygamber’in içinde ibadet etmeyi en çok sevdiği mescid. İslam’da ilk mescid olan Mescid-i Kuba’dır. Kendisi her cumartesi burayı ziyaret ederdi.
Resul-i Ekrem, şeytandan Allah’a sığınarak ve rahmet kapılarının açılmasını dileyerek mescidlere sağ ayağı ile girer ve Allah’ın lutfunu temenni ederek çıkardı. Mescide girdiğinde iki rek’at “tahiyyetü’l mescid” namazı kılardı
Hz. Peygamber’in bir gün mescide girdiğinde cemaatin bir kısmını dua ve zikirle, diğer bir kısmını ilimle meşgul halde görüp. “Ben muallim olarak gönderildim” diyerek ilimle meşgul olanların yanına oturması Asr-ı saadette mescidin eğitim ve öğretim alanındaki fonksiyonunu göstermeye yeterlidir. Hatîb el-Bağdadî, ilim meclisinin zikir meclisine üstünlüğü hakkında bir konu açarak buna dair rivayetleri sıralar. Mescidin bu fonksiyonunun İslam’dan önceye giden bir geçmişi vardır. İmran’ın karısının, doğacak çocuğunu mescidde yetiştirilmek üzere adaması (Al-ı İmran 3 35-37) Mescid-i Aksa’nın buna uygun bir planı olduğunu gösterir.
İslam’da ilk eğitim ve öğretim faaliyetleri Mekke döneminde Darülerkam’da başlamış, Medine’de Mescid-i Nebevinin inşasından sonra buna hız verilmiştir. Mesciddeki öğretim faaliyetleri “meclis” kelimesiyle ifade edilir. Hz. Peygamberin Mescid-i Nebevideki derslerine “meclisü’l-ilm” denilmiştir ki bu ilk asırda hadis derslerini ifade ediyordu. Bu meclislerde Hz. Peygamber’in etrafında iç içe daire şeklinde oturan dinleyici grubuna “halka” denilmiştir. Halkalara ders vermede bazı sahabîler de kendisine yardımcı olmuştur. Ubade b. Samit bunlardan biriydi ve mescidde Kur’an ve okuma yazma öğretiyordu.
Mescidde barınan ve sayıları zaman zaman 400’e kadar çıkan Eshab-ı Suffe, vakitlerinin büyük bir kısmını öğrenimle geçiriyordu, içlerinden bir kısmı sırf bunun için ticaret, zenaat ve tarım gibi işlerden çekilmiştir.
Mescidde eğitim ve öğretim sadece erkeklere münhasır değildi: kadınlar için de Mescid-i Nebevide bir gün tahsis edilmişti. Kadınların dinî konulardaki geniş kültürleri, kendilerine Hz. Ömer gibi sertliğiyle tanınan bir halifeye çekinmeden itiraz edebilme cesareti vermiştir. Nitekim Hz. Ömer, mehirlere sınırlama getiren kararından bir hanımın itirazı üzerine vazgeçmiştir.
Mezhep imamları camide yetişmişler ve buralarda ders okutmuşlardır. İmam Şafiî küçük yaşlarda mescidlerdeki ders halkalarına katılmış, daha sonra buralarda ders vermiştir. Ebü Hanîfe kendi mescidinde ders okutur, talebelerinin mescidde yüksek sesle müzakere yapmalarına müsaade ederdi. İmam Malik Mescid-i Nebevide, Hasan-ı Basri Basra Camii’nde öğretimle meşgul olmuşlardır. Tefsir, hadis, tarih, mantık, matematik. cebir, tıp alanlarında oldukça bilgi sahibi olan Taberî gününün bir kısmını eser yazmaya, bir kısmını mescidde ders vermeye ayırırdı.
Bağdat camilerinde çeşitli konularda dersler verilirdi. Buralara hoca tayini “nakibü’n-nükaba” veya “nakibü’l-Hasimiyyin” denilen resmî bir görevli tarafından yapılırdı. Bu görevli aynı zamanda derslerin sükunet içinde geçmesini sağlardı. Bağdat’taki camilerden farklı olarak Dımaşk ve Kahire camilerinde zaviyeler bulunurdu. Nitekim Emeviyye Camii’nde ve Kahire’deki Camiu’l-atîk’te sekizer zaviye vardı ki bu sayı Osmanlılar döneminde Süleymaniye Medresesi’ne örnek teşkil etmiştir.
Mescidler sadece dinî eğitim ve öğretimin yapıldığı yerler değildi. Kur’an ve hadisi anlamadaki öneminden dolayı daha ilk asırlardan itibaren edebiyat, bilhassa eski Arap şiiri de bu derslerin konuları arasına girmiştir. Tabiînden Saîd b. Müseyyeb. Mescid-i Nebevideki meclisinde sık sık Arap şiiri üzerinde dururdu. Daha sonra camilerde nazarî tıp dersleri dahi verilmiştir. Mesela V. (XI.) yüzyılda Hakim-Biemrillah devrinde İbnü’l-Heysem Ezher Camii’nde tıp dersleri veriyordu.
Camiler ilmî eserlerin muhafazası ve alimlerin istifadesine sunulması bakımından da görev yapmıştır. Küfeli dil alimi Ebu Amr eş-Şeybaniye göre müellifler bağlı oldukları şehir veya mahalle camilerine, isteyenlerin okuması için eserlerinin birer nüshasını bağışlamayı adet edinmişlerdi. Bunlar “hizane” denilen dolaplarda muhafaza edilir, bazan da caminin bir köşesinde kütüphane şeklinde düzenlenirdi. Yakut el-Hamevi’nin rivayetine göre Horasan’in en büyük şehri olan Merv’deki on kütüphanenin ikisi camide bulunuyordu. Vakıf eserlerden oluşan Aziziye ve Kemaliye denilen bu iki kütüphaneden sadece birincide 12.000 civarında kitap vardı.
Mısır camilerinin bazılarında oldukça büyük kütüphaneler mevcuttu. Kal’a-tülcebel’deki muhtelif ilimlere dair pek çok kitap, Müeyyediyye Camii’ndeki kütüphaneye nakledilmişti. Ayrıca Muhammed el-Barizî 1000 dinar tutarındaki 500 cilt kitabını buraya bağışlamıştı. Sultan da mükafat olarak Barizi’yi cami hatipliği ve kütüphane müdürlüğüne getirmiş, bu görevin kendisinden sonra evladına kalmasını emretmiştir. İsfahan Cuma Camii’nde Tacülmülk’e ait bir kütüphane vardı.
Camilerin eğitim ve öğretim mahalli olarak kullanılması geleneği Osmanlılar’da da başlangıçtan beri benimsenen ve devam ettirilen bir uygulama olmuştur. Osmanlı medreselerinde mevcut odalarda (hücreler) öğrenci ikamet etmekte, medrese dershanesinde belirli dersleri görmekte, bunun dışında genel dersleri camilerde takip etmekteydi. Takrir şeklinde halka açık olarak verilen bu dersler için XVII. yüzyıldan itibaren dersiamların tayin edildiği bilinmektedir. Osmanlı Devleti’nin yıkılmasına kadar aralıksız süren bu usule Cumhuriyet döneminde de devam edilmiştir.
Bunun yanında hat meşki, Kur’an talimi ve hıfzı gibi uygulamalı derslerin camilerde verildiği de bilinmektedir. Hatta o dönemde İstanbul’da bazı camiler geleneksel olarak yerleşmiş dersleriyle meşhur olmuştur. Mesela Nuruosmaniye ve Amasya Beyazıt gibi bazı camilerde hat meşkedilirdi. Nitekim Arif Efendi Nuruosmaniye’de verdiği hat dersleriyle tanınmıştı. Bu dersler bazan camiye bir kapı île açılan bitişik odalarda yapılırdı.
Osmanlı camilerindeki eğitim ve kültür faaliyetlerini tamamlayan önemli bir unsur da çok yaygın olarak görülen camilerde kütüphane tesisi geleneğiydi. Cami derslerini takip eden talebe ve namaz vakitleri arasında boş vakti olan cemaat için bu kütüphaneler çok faydalı olmuştur. Osmanlı cami kütüphaneleri, ya Mekke ve Medine Harem-i şeriflerindeki Mahmudiye kütüphanelerinde, Ayasofya ve Süleymaniye örneklerinde olduğu gibi cami İçerisinde demir şebeke île ayrılan bir kısma yerleştirilmiş veya Beyazıt Veliyyüddin Efendi, Kayseri Raşid Efendi, Konya Yusuf Ağa kütüphanelerinde olduğu gibi camiye bitişik olan ve bir iç kapı île girilip çıkılan ek binalarda tesis edilmiştir.
Osmanlılarda özellikle XVI-XVII. yüzyıllarda medreselere tayin edilecek müderrisler arasında yapılan yarışma imtihanları ile ilgili olarak müderrislerin uygulamalı dersleri genellikle Fatih, Süleymaniye ve Beyazıt gibi büyük camilerde halka açık olarak yapılmaktaydı. Burada aday, ilim heyetinin ve hazır bulunan cemaatin önünde önceden belirlenen konudaki dersini verir, daha sonra değerlendirmesi yapılırdı.
Osmanlı döneminde şehir, kasaba ve köylerde sibyan mektebi olmayan yerlerde camilerin çocukların eğitimi için okul olarak kullanılması çok yaygındı. Bu gelenek, özellikle 1950’lerden itibaren yaz aylarında ilkokul öğrencilerine camilerde Kur an öğretilmesi ve bazı sürelerin ezberletilmesi şeklinde devam etmektedir.
“Allah’ın evi” diye nitelendirilerek yüceltilen camilere girecek kimselerin maddî pisliklerden temizlenmiş olmaları yanında cünüplük gibi hükmî ve küfür gibi manevî kirliliklerden de arınmış olmaları gerekir. Bu sebeple cünüp, hayız ve nifas halinde bulunan kimselerin gusül abdesti almadan camiye girmeleri haramdır. Caminin üstü ile camiye dahil alt ve üst katlar da aynı hükme tabidir. Ancak Hanefî ve Malikî mezheplerine göre mecburi hallerde böylelerinin teyemmüm ederek camiye girmeleri mümkündür. Camide kalmadan sadece bir yol olarak oradan geçeceklerse şafiî ve Hanbelî mezheplerine göre teyemmüm etmelerine de gerek yoktur. Hanbelîler’e göre ise bir mecburiyet olmasa bile cünüp olan kimsenin abdest alarak camide durması caizdir. Bayram ve cenaze namazları için düzenlenmiş açık namazgahlarla camiye bitişik avlu, revak gibi mekanlar, cünüp vb. durumdaki kimselerin girmeleri bakımından cami hükmü dışında tutulmuştur. Apartmanlarda bulunan mescitlerin alt ve üstündeki daireler de bunun gibidir. Camiye abdestsiz girmek caiz olmakla birlikte mekruhtur. Birden fazla kapısı bulunan camileri yol olarak kullanmak da hoş karşılanmamıştır.
Kur’an-ı Kerîm’de müşriklerin, daha kapsamlı bir ifadeyle gayri müslimlerin Mescid-i Haram’a yaklaşmaları genel anlamda menedilmişse de (bkz. Tevbe 9/28) konunun ayrıntılarına inen fıkıh alimleri arasında bazı farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Hanefî alimlerine göre hac veya umre amacı taşımamak şartıyla bunlar Mescid-i Haram dahil olmak üzere bütün camilere girebilirler. Çünkü onların bu tür ziyaretleri, İslam dininin yüceliğini anlamalarına ve onu benimsemelerine vesile olabilir. Malikîler gayri müslimlerin herhangi bir camiye, bu arada Mescid-i Haram’a girmesine müsaade edilemeyeceği görüşünde olmakla birlikte Harem bölgesine girmelerinde sakınca görmemişlerdir. Şafîîler’le Hanbelîler’e göre ise Mescid-i Haram dışındaki camilere izinle girebilirler, ancak Harem sınırları içine girmelerine izin verilmez. Günümüzde Haremeyn-i şerifeyn’in yönetiminde söz sahibi olan ülkede Hanbelî fıkhı uygulandığı için bu mezhebin görüşü doğrultusunda tedbirler alınmıştır. Mekke ve Medine haremlerinin girişinde kurulan kontrol merkezleri, uyarı levhaları ve gayri müslimler için yapılmış çevre yolları sayesinde bu hükmün uygulanmasına azami titizlik gösterilmektedir.
Cami adabına riayet edemeyecek yaşta olan çocuklarla akıl hastalarının camilere girmeleri genellikle uygun görülmemişse de temyiz çağına gelmiş çocukların camiye götürülmesi, cemaatle namaza alıştırılması ve kendilerine camide Kur’an-ı Kerîm öğretilmesi teşvik edilmiştir.
Hz. Peygamber’in camiye girerken okuduğu çeşitli dualar hadis kaynaklarında yer almaktadır. Resül-i Ekrem bir hadisinde, camiye girerken salatü selamdan sonra “Allahım, bana rahmet kapılarını aç!”, çıkarken de yine salatü selamdan sonra. “Allahım, senin lütuf ve keremini dilerim!” şeklinde dua edilmesini tavsiye etmiştir. Camiye sağ ayakla girmek, sol ayakla çıkmak sünnettir. Camiye giren kimsenin tahiyyetü’l-mescid niyetiyle iki rek’at namaz kılması da sünnettir. Ezan okunduğu sırada camide bulunan bir kişinin meşru mazereti olmaksızın namaz kılmadan çıkıp gitmesi mekruhtur. İbadet yerleri olan camilerde cemaati rahatsız eden, onların huzurunu bozan her türlü davranıştan uzak durmak gerekir. Soğan, sarımsak gibi ağır kokulu şeyleri yedikten sonra camiye gitmek mekruh sayıldığı gibi başkalarını inciterek öne geçmek, rahatsızlık verecek şekilde safları sıkıştırmak ve namaz kılanın önünden geçmek de sakınılması gereken davranışlar olarak kabul edilmiştir.
Camilerde taraflara karşılıklı menfaat sağlayan alım, satım, kira vb. akidler veya gelir getirici diğer işler yapılmasının hükmü mezheplere göre mekruh veya haram sayılmış, hibe akdi ise caiz görülmüştür. Camide dilenmenin veya dilenen kimseye bir şey vermenin mekruh veya haram olduğunu söyleyen alimler vardır. Ancak ihtiyaç sahiplerine kendileri istemeden sadaka vermek caizdir. Cami içinde, orada bulunanları rahatsız etmeyecek şekilde konuşmanın bir sakıncası yoktur. Bununla birlikte sırf sohbet etmek maksadıyla camiye gitmek, yüksek sesle konuşmak, hatta başkalarını rahatsız edecek şekilde yüksek sesle zikir yapmak tasvip edilmemiştir. Camiyi kirletmemek şartıyla orada uyumakta ve bir şeyler yemekte mahzur görmeyen fakihler bulunmakla birlikte Hanefî ve Maliki alimleri i’tikaf, yolculuk veya misafirlik gibi özel durumlar dışında bunu mekruh saymıştır.
Namaz vakitleri dışında caminin kapatılması, içerideki eşyaya zarar verilme endişesi söz konusu olduğu durumlarda caiz görülmüş, aksi takdirde mekruh sayılmıştır. Ebü Hanîfe ve imam Malik’e göre yağmur vb. mazeretler yokken cenaze namazının cami içinde kılınması da mekruhtur. İmam Şafiî ve Ahmed b. Hanbel’e göre ise bunda bir sakınca yoktur.
Namaz kılmak bakımından camilerin en faziletlisi Hanefî, Şafîî ve Hanbelî mezheplerine göre sırasıyla Mescid-i Haram, Mescid-i Nebevî ve Mescid-i Aksa’dır. Malikîler ise birinci sırada Mescid-i Nebeviyi, ikinci sırada ise Mescid-i Haram’ı zikrederler. Faziletleri birçok hadiste de dile getirilen bu üç mescidden sonra ise büyük ve cemaati kalabalık camiler gelmektedir. Ancak bu camilere devam etmek semt veya mahalle camiinin cemaatsiz ve metruk kalmasına yol açacaksa mahalle camiinde namaz kılmak daha faziletli kabul edilmiştir.
Cami inşaatı, onarımı, bakımı ve cami adabı ile ilgili hükümlere fıkıh kitaplarının genel olarak “Kitabü’s-salat” bölümünde “imamet” veya “Cemaat” başlıkları altında, “Kitabü’l vakf”, “Kitabü’l-hazr ve’l-ibaha” ve “Kitabü’l-kerahiyye ve’l-istihsan” bölümlerinde yer verilir. Hadis kaynaklarında ise “el-Mesacid” ve diğer ilgili başlıklar altında ele alınır. Camilerle ilgili çeşitli hükümlere dair müstakil risaleler kaleme alındığı gibi birçok konuları ele alıp işleyen kitaplar da yazılmıştır. Zerkeşinin l’lamüs-sâcid bi-ahkami’l-me’sâcid, Cerrari’nin Tuhfe-tü’-r-râki’ ve’s-sâcid fî ahkami’l- mesâcid, adlı eserleri bunlardan bazılarıdır.
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
DİL BİLGİSİNot: Çekim ekleri daima yapım eklerinden sonra gelir.
Kelimeler yapı bakımından farklılıklar gösterir.
Birleşik kelimelerin yazımında uyulması gerekli kurallar şunlardır:
Pagină realizată de Prof. Nermin şi Murat ASAN
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
În perioada 29 iulie – 4 august a.c. U.D.T.R. a organizat tabăra de limbă turcă la Predeal. După cum se ştie, U.D.T.R. organizează în fiecare an astfel de manifestări la care participă copii din cadrul filialelor noastre. Anul acesta un număr de 80 de participanţi, profesori, supraveghetori şi copii au participat la această acţiune al cărei punct terminus a fost faimosul hotel „Bulevard“ din staţiunea Predeal. De-a lungul celor 7 zile de tabără, participanţii au avut un bogat program de drumeţii, seri turceşti, concursuri şi bal mascat. Încă din a doua zi, copii au urcat la Clăbucet, unde au urcat muntele cu telescaunul iar în a doua parte a zilei au putut vedea minunatele peisaje din Cioplea. Seara copiii au participat la un concurs de dansuri în cadrul căruia s-au remarcat pe diverse secţiuni, cum ar fi cea de muzică latino, dance, oriental. Următoarea zi a cuprins o excursie la Poiana Braşov, unde doritorii au urcat cu telecabina la Postăvarul, iar o altă parte a grupului a efectuat drumeţii în poieniţele din staţiune. Seara a cuprins un concurs pentru cele mai talentate şi curajoase doamne şi domnişoare. Juriul a avut o misiune extrem de dificilă, după îndelungi deliberări, câştigătoarea fiind desemnată în persoana domnişoarei prof. Iomer Subihan, care a primit un frumos cadou din partea organizatorilor. Joi, 01 august, ne-am deplasat la Castelul Bran, unde copii s-au putut delecta în compania spiritului lui Vlad Ţepeş, supranumit de unii occidentali „Dracula“. De asemenea, în cursul aceleiaşi zile, au fost vizitate ruinele celebrei cetăţi medievale a Râşnovului. Vineri, cu mic cu mare, participanţii cu vârste de la 3 şi 70 de ani, au urcat pe Tâmpa. S-au mai vizitat obiective istorice din oraşul vechi al Braşovului, între care cea mai importantă a fost vizitarea Bisericii Negre, unde se află cea mai mare şi originală colecţie de covoare turceşti adusă din Anatoli în perioada evului mediu, precum şi cea mai veche orgă din sud estul Europei, aflată în perfectă stare de funcţionare. Am putea aprecia că seara de vineri a fost cea mai reuşită datorită „Carnavalului Veseliei“, la care copii au participat cu multă dăruire şi bună dispoziţie. Din nou juriul a avut o misiune extrem de dificilă, întrucât toate costumele şi măştile erau deosebite. Câştigătorii au fost următorii: Premiul I: „Boschetarii“ Amet Tarkan şi Izet Ersun, Premiul II: „Travestiul“ Omer Selmin, Premiul III: „Mezdeke“ Gulseren, Gulduren şi Sevilen Ciolacai, Menţiune: „Gospodina“ Emel Sali, Premii speciale: „Ţigăncile“ Milis Caibula, Amet Hulia şi Osman Elis. Sâmbătă ne-am deplasat la cabana „Trei Brazi“, iar de aici am parcurs drumul până la Poiana Secuilor. Apoi am revăzut Cioplea şi Clăbucetul. Ultima seară, organizatorii au pregătit o seară festivă în cadrul căreia nu au lipsit surprizele, voia bună şi muzica de calitate. În fine, a venit şi ziua reîntoarcerii acasă, nu înainte însă de a ne opri la Sinaia, pentru a vizita celebrul Castel Peleş. A urmat, firesc, revederea cu cei de acasă, numeroasele prietenii legate de copii care au promis că se vor revedea şi că ne vor vizita la sediul uniunii. Despărţirea a provocat multe lacrimi.
Ervin Ibraim
▲ Cuprins ▲ İçindekiler ▲ Contents ▲
Bir pikniğe gidince,
Önce bir yer aranır
Oaketler birer birer
Oraya sıralanır…
Evvela örtü yastık
Çıkarılır serilir
Kırlacak eşyaya
Ayrı bir yer verilir
Anneü ablaü kardeşler
Yemekleri hazırlar
görürüz neler varmış
Hangisinden ne kadar…
Grup grup birleşir
Oyunları kurarız…
Körebe, saklanbaçlar…
bir grup da ip atlar…
Acıkınca karnımız
Hazır şimdi soframız
Tabak, çatal alırız
Sonra sıralarınız…
Her şeyden birer parça
Tabaklara alırız
Bir daire oluruz
sofraya otururuz…
Ağız tadı, neşeyle
karınlar doyurulur
bir ağaç gölgesinde
Hep birlikte uyuruz…
Unuttum bak sırayı
Servisi biz toplarız
Şimdi şarkılar başlar
Ona uyar, oynarız
Doyarız da doyarız
Bir günün neşesine…
M. Rauf Alanyalı